Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Ważną rolę odgrywały
czasopisma, szczególnie Monitor, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne Gazeta
Narodowa i Obca.
Szczególną rolę odegrał Sejm Czteroletni (1788 - 1791) zakończony
uchwaleniem Konstytucji 3 – go Maja (1791). Znosiła ona liberum veto,
wprowadziła dziedziczność tronu, nadawała prawa mieszczanom i brała w
opiekę chłopów.
Opozycja magnacka zawiązana w Targowicy doprowadziła do wkroczenia
wojsk rosyjskich i drugiego rozbioru Polski w 1793 roku. Powstanie
Kościuszkowskie w obronie Konstytucji i niepodległości, zakończone klęską
pod Maciejowicami umożliwiło Rosji, Prusom i Austrii dokonanie trzeciego
rozbioru Polski. W 1795 roku upadła Rzeczpospolita jako państwo
odrodzone i zreformowane.

32. Z jakim dorobkiem literackim i publicystycznym wiąże się
okres oświecenia?
Oświecenie stworzyło wzór obywatela i podstawy formowania
nowoczesnego narodu. Ówczesne dylematy polityczne, społeczne i
obyczajowe znalazły odbicie w literaturze realizowanej w konwencji
klasycyzmu i sentymentalizmu oraz w publicystyce, wpływając na
świadomość narodową szczególnie w okresie Sejmu Czteroletniego.
Cele społeczne i obyczajowe w konwencji klasycyzmu realizowano w
gatunkach dydaktycznych takich jak bajka, satyra, powieść dydaktyczna.
Najważniejszym przedstawicielem tych gatunków jest Ignacy Krasicki
(główne utwory to: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki,
Monachomachia, Bajki i przypowieści, Satyry) , Adam Naruszewicz autor
satyr m. in. Chudy literat i Stanisław Trembecki bajkopisarz.
Sentymentalizm reprezentuje Franciszek Karpiński autor sielanek ( Laura i
Filon, erotyków Tęskność na wiosnę, Do Justyny oraz pieśni religijnych),
Dionizy Kniaznin, Jan Woronicz i Kazimierz Brodziński.
W ostatnich latach przedrozbiorowych nasiliła się twórczość zaangażowana
widoczna w repertuarze teatralnym (Julian Ursyn Niemcewicz Powrót
posła, Wojciech Bogusławski Krakowiacy i górale) .
Pojawiła się radykalna w tonie publicystyka polityczna, (Stanisława
Staszica Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego i Przestrogi dla Polski,
20/64
więcej na maximus.pl
publicystyka Kuźnicy Hugona Kołłątaja Anonima listów kilka, Franciszka
Salezego Jezierskiego Katechizm o tajemnicach rządu polskiego).

33. Czy potrafisz wskazać wyróżniki romantyzmu – największego
przewrotu w dziejach polskiej
literatury?
Romantyzm – najważniejsze wydarzenia historyczne: powstanie
listopadowe, emigracja popowstańcza, rok 1846 w Polsce, Wiosna Ludów
w Europie – rok 1848.
Narodziny romantyzmu – epoka, która trwała w Europie od Wielkiej
Rewolucji Francuskiej (1789) do Wiosny Ludów (1848). Początki
romantyzmu wyznacza spór z kulturą oświecenia, w fazie końcowej
romantyzm starał się powstrzymać napór literatury odwołującej się do
zasad realizmu.
Polski romantyzm obejmuje czas 1822 – 1863. Podział polskiego
romantyzmu wyznaczają : powstanie listopadowe (1830 – 31), które
skutkowało wielką emigracją, Wiosna Ludów (1848), powstanie
styczniowe (1863 – 64).
Po powstaniu listopadowym życie literackie toczyło się dwoma torami –
emigracyjnym i krajowym.
Jako główne źródło poznania romantycy wskazywali uczucia i intuicję,
które poszerzały możliwości poszukiwania prawdy i przenikania istoty bytu
poza granice rozumu. Los człowieka wyznacza tragizm losu, podleganie
wpływom dobra i zła. Bohater romantyczny jest rozdarty wewnętrznie, ma
poczucie własnej wyjątkowości, musi wypełnić niezwykłą misję, która
prowadzi go do buntu, ale i potrzeby poświęcenia się dla narodu, a nawet
ludzkości. Doświadczał poczucia osamotnienia i niechęci wobec
otaczającego świata.