Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
_ może-.-v~rpro~radzić dzieci--au..śsąciat ci, wzorów
postępowania, obowi,~zujących norm moralno znyćh;-ale...że stwarzać zagrożenia dla
procesu wycho
godzinnego. f ~. . ..._.... _. _ _ ... ; ~jmujaąc więc rodzinę w kategorii środowiska
wychowawczego, ~ltę zwrócić uwagę na miejsce i rolę, jaki telewizja spełniać ~ w rodzinie, w procesie wychowania dziecka.
działalność wychowawcza ściśle łączy się ze środowiskiem kulpWym, ponieważ dziecko żyje
w świecie kultury i podlega jej ~twom, kształtowaniu. Srodowisko kulturowe34dziecka
tworzy tlone dobra, wartości materialne i duchowe przekazywane, udo~Iane mu przez osoby,
grupy społeczne, instytucje w celach poWtzych, rekreacyjnych, zmierzających do wywołania
u dziecka ~Ionych przeżyć, reakcji, postaw.
~rodowisko kulturowe, które zgodnie z koncepcją kultury S. ~nowskiego35 ma charakter
obiektywny, oddziałuje wychowawdopiero wtedy, kiedy staje się środowiskiem
subiektywnym, docierające bodźce "ze środowiska obiektywnego zostani ode~e i przeżyte przez człowieka"36. Zależy to z kolei w dużym niu od powszechności i dostępności treści kultury, ale "przede ratkim od umiejętności uczestnictwa w kulturze, od pełnej i okiej recepcji treści kultury, recepcji, która jest istoty uczestwa kulturalnego"37. W procesie tym wiodąc~
rolę powinny odekontakty wychowawcze mniej sformalizówane, nieinstytucjo
(r)k:eślenie pojęcia środowisko kulturowe w literaturze przedmiotu oparte jest na pieniu
terminu kultura - jako zespołu zobiektywizowanych elementów historycz1 dorobku
człowieka, zarówno materialnego jak też duchowego.
~. Czarnowski: Kultura. Dzieła. t.I, Warszawa 1966. Pow. za A. Przecławską: Re1=etiędzy
ludźmi jako przedmiot badań pedagogicznych, Warszawa 1993, s. 15.
~. Przecławska op.cit., s. 15. p. Przecławska: op.cit., s. 17.
E
60
Dla potrzeb podjętych przeze mnie badań, w świetle zasygo.~ lizowanych wyżej różnych
stanowisk~_rodzinę ujmuję ja.kc> śrocl~~ wistro wychowawcze w zn~zeniu szeroko
rQ~uińianego środowisl" życia dziećka, w którym mają miejsce zarówno oddziaływania wv chowawcze zamierzone, jak lei wpływy, samorzutne, w charakterr~ dadatmm.,"~o~ywnym,
jak r~~rież--uje~nl~!m3°. ~ddziaływaoi~ wychowawcze zamierzone, planowe,
zorganizowane w rodzinie j:~l też okazjonalne, samorzutne, niezamierzone,
niezorganizowane, różnym charakterze, natężeniu i sile wpływu na dziecko, tworz~
środowisko wychowawcze rodziny. Niektóre z tych oddziaływa n najbardziej pozytywne z
punktu widzenia społecznego i pedag~~ gicznego, świadczy o sile i wartości rodziny jako
środowiska ws chowawczego.
Rodzina jest dla dziecka środowiskiem w którym odbywa ~n proces wyc~ó va,riia
naturalnego, w odróżnieniu od środowisk ch;~ rakteryzujących się instytucjonalnymi,
celowymi oddziaływaniam wychowawczymi jak: szkoła, placówki opiekuńczo -
wychowawc~~ kulturalno - oświatowe3l. Dziecko uczestnicząc w naturalnych sy tuacjach
życia rodzinnego, w bezpośrednich interakcjach międw członkami rodziny, przyswaja
elementarni wiedzę o świecie, wn~ tości, normy moralno - społeczne, kulturę domu
rodzinnego, p.· maje sposoby zaspokajania potrzeb, rozwijania indywidualny l zainteresowań.
W środowisku wychowawczym, jakim jest rodzina odbywa cif proces dwustronnego
komunikowania się32 wychowawcy (rodziców z wychowankiem (dzieckiem), zachodzi
określone relacje w pr~~ cesie wychowania rodzinnego. Wychowawca - pisze A. Przecław
ska - "(...) jest organizatorem środowiska wychowawczego, jest ~s pewnym sensie
odpowiedzialny za to, aby stworzyło ono jak na,i lepsze możliwości kształtowania przez
wychowanka swego system n wartości"33. Przy czym wpływ środowiska wychowawczego
rozn mie autorka nie jako mechanizm behavioralny, wywołujący reakc,j~ na bodźce, ale jest on indywidualnym przeżyciem, powstającym u
3o porównaj: H. Izdebska: op.cit.
31 przyjmuję klasyfikację instytucji wychowawczych opracowaną przez E. Trempal.;
Edukacja równoległa. 1·hnkcjonowanie i kierunki rozwoju edukacji równoległej w p..l skitu systemie oświaty i wychowania. Red. E. Trempała, Bydgoszcz 1990.
3z Zagadnienie dotyczące kształtowania środowiska wychowawczego, relacji międw ludźmi
w procesie wychowawczym omawia A. Przecławska: Wychowanie jako spotk:. nie. (w:)
Relacje między ludźmi jako przedmiot badań pedagogicznych. Red. A. Prz. cławska.
Warszawa 1993.
a3A_ przecławska: op.cit., s. 15.
61