Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

P. ogonowa pe�ni funkcje steru albo wios�a. Kszta�t jej mo�e by� symetryczny (p. dyfi-cerkalna i
homocerkalna) lub niesymetryczny (p. heterocerkalna). U ryb pelagicznych p. ogonowa jest mocno wci�ta � widelkowata lub
p�ksi�-
Typy p�etwy ogonowej A � pi. dyficerkalna; B � pl. heterocerkalna; C � pi. homocerkalna
_____________________184
�ycowata, a u ryb mniej ruchliwych � r�wno �ci�ta, zaokr�glona lub zaostrzona. Ca�kowity brak tej p�etwy wyst�puje u
ogo�czowatych i p�awikonik�w. P. parzyste s�u�� do utrzymywania r�wnowagi i zmiany kierunku ruchu. Szczeg�lnie rozwini�te
s� p. piersiowe u p�aszczkokszta�tnych i ptaszorowatych. P. brzuszne u taszowatych i babkowatych zrastaj� si� ze sob� tworz�c
przyssawk�. U rekinokszta�tnych p. brzuszne s�u�� jako narz�d kopulacyjny (tzw. pterygopodium). W�owaty kszta�t cia�a
��czy si� z zanikiem p. parzystych, co ma miejsce u kr�g�oustych, murenowatych i gard�odechowatych (Symtiranchidae). U
w�gorzowatych i igliczniowatych zanikaj� tylko p�etwy brzuszne. U �ososiowc�w, k�-saczowatych i wielu sumow-c�w za p.
grzbietow� znajduje si� p. t�uszczowa � fa�d sk�rny pozbawiony promieni. [H.R.]
ploc, p�otka (Rutiius rutiius) � gatunek z rodziny -�kar-piowatych. Ma cia�o lekko bocznie sp�aszczone, pokryte du�� usk�,
otw�r g�bowy ma�y, ko�cowy, z�by gard�owe ustawione w jednym szeregu. Grzbiet jest zielonawy, boki i brzuch
bia�osrebrzyste, t�cz�wka oka oraz p�etwy brzuszne i odbytowa czerwone, pozosta�e p�etwy czerwonawe. P. dochodzi zwykle
do 25 cm d�ugo�ci i 200 g ci�aru, wyj�tkowo do 50 cm i ok. 2 kg. Najstarsze po�awiane okazy maj� ok. 11 lat (znany jest jednak
przypadek z�owienia w jeziorze Nero w dorzeczu Wo�gi p., kt�ra liczy�a 19 lat). P. �ywi si� pokarmem ro�linnym i drobnymi
bezkr�-
185
p�odno�� ryb
gowcami. Tar�o odbywa raz w roku w kwietniu lub w maju na p�yciznach. Sk�ada od 5 ty�. do 200 ty�. ziarn ikry. Ikra przykleja
si� do ubieg�orocznej ro�linno�ci. U samc�w w
ploc
okresie tar�a pojawia si� szata godowa w postaci wysypki per�owej na g�owie i przedniej cz�ci tu�owia. P. wyst�puje w ca�ej
Europie, z wyj�tkiem p�nocej cz�ci Wysp Brytyjskich, Skandynawii, P�wyspu Pirenejskiego i Apeni�skiego oraz na Syberii.
Zasiedla rzeki nizinne i podg�rskie, jeziora wszystkich typ�w i zalewy. Na obszarze swego wyst�powania tworzy kilkana�cie
podgatunk�w. Cz�� z nich przebywa stale w wodach s�odkich (w rzekach lub w jeziorach). S� to: p. karpacka (Rutiius rutiius
carpathorossicus) z dorzecza Dunaju, p. rzeczna (Rutiius rutiius fluviatilis) z dorzecza Wo�gi, Uralu i Pe-czory, p. syberyjska
(Rutiius rutiius lacustris) z rzek i jezior Syberii, p. zakaukaska (Rutiius rutiius schelkovnikovi) z dorzecza Kury oraz p. u-zbojska
(Rutiius rutiius uzboicus) z jezior w Dolinie Uzboja. Pozosta�e podgatunki zasiedlaj� wody s�onawe zalew�w morskich, gdzie
�eruj�, a na tar-�o wst�puj� do dolnych odcink�w wpadaj�cych do nich rzek. S� to: taran, wob�a i p. aralska (Rutiius rutiius
aralerasis) z Jeziora Aralskieeo.
Najwi�ksze znaczenie gospodarcze spo�r�d p. maj� wob�a, taran i p. syberyjska. W Polsce p. nale�y do najpospolitszych ryb.
Forma niew�drow-na wyst�puj�ca w rzekach i jeziorach dorasta najwy�ej do 25 cm d�ugo�ci, rzadko do 30. P�w�drowna p. z
Zalewu Szczeci�skiego osi�ga 35 cm d�ugo�ci. Tar�o p. w naszych wodach odbywa si� w maju lub czerwcu, jednorazowo i
gromadzenie. [H.R.]
p�odno�� ryb. Termin ten obejmuje dwa poj�cia: p�odno�� osobnicz�, wyra�aj�c� si� liczb� jaj sk�adanych w ci�gu jednego okresu
godowego przez jedn� samic�, i p�odno�� gatunkow�, okre�laj�c� liczebno�� dojrza�ego, zdolnego do rozrodu potomstwa w sto-
sunku do liczebno�ci okaz�w rodzicielskich. Tak np. jesiotr zachodni, odznaczaj�cy si� du�� p�odno�ci� osobnicz� (samica
sk�ada jednorazowo do 2,5 min jaj), ma na naszym terytorium bardzo niewielk� p�odno�� gatunkow�, w zwi�zku z czym w
wodach Polski jest ju� gatunkiem wymieraj�cym. Liczba sk�adanych jaj jest cech� gatunkow�; waha si� jednak w pewnych grani-
cach w zale�no�ci od wieku, a tym samym od wielko�ci i ci�aru samicy (liczba sk�adanych jaj zwi�ksza si� wraz z wiekiem
samicy a� do osi�gni�cia wieku starczego, odk�d zaczyna si� obni�a�), zale�na jest od temperatury otoczenia (przy jej wzro�cie
mo�e zwi�ksza� si� liczba tare� w ci�gu roku), od ilo�ci pokarmu (ujemnie na liczb� jaj wp�ywa zar�wno przekarmienie, jak i
przeg�odzenie) oraz od kondycji ryby. Liczba sk�adanych jaj stoi tak�e w pewnym zwi�zku z ich wiel-
plotka
186
ko�ci�. Na og� najwi�ksz� p�odno�ci� odznaczaj� si� ryby pelagiczne sk�adaj�ce ikr� pelagiczn�, kt�ra nara�ona jest na najwi�ksze
niebezpiecze�stwa. Samog��w np. sk�ada jednorazowo ok. 300 min jaj; poniewa� w oceanach spotyka si� go bardzo rzadko, znaczy to,
�e samog�owa cechuje olbrzymia p�odno�� osobnicza i ma�a p�odno�� gatunkowa. W�gorz sk�ada do 10 min jaj, dorsz do 9 min. Do
najmniej p�odnych (mamy na my�li p�odno�� osobnicz�) nale�� gatunki, kt�rych jaja w okresie rozwoju zarodkowego znajduj� si� w spe-
cjalnych ochronnych warunkach, np. w rogowych otoczkach, jak jaja pewnych gatunk�w p�aszczkokszta�tnych czy rekinokszta�tnych
sk�adane w liczbie od l do 20. R�wnie� niska jest p�odno�� osobnicza ryb opiekuj�cych si� jajami i wyl�g�ym z nich potomstwem: ciernik
np. sk�ada w jednym okresie godowym do 10� jaj, piel�gnicowate, w zale�no�ci od gatunku, od 60 do 1500, wielkop�etw do 500. Ma��
p�odno�� wykazuj� te� ryby �yworodne (niekt�re rekinokszta�tne) i jajo�y-worodne, jak np. w�gorzy ca wydaj�ca na �wiat 200 do 300
sztuk m�odych, gupik do 100, a wieloplamka do 40 m�odych. Tak wi�c p�odno�� osobnicza zupe�nie nie pokrywa si� z p�odno�ci�
gatunkow�. �wiadczy o tym cho�by cytowany powy�ej przyk�ad samog�owa, kt�rego przeciwie�stwem jest np. ciernik maj�cy stosunko-
wo nisk� p�odno�� osobnicz�, a wyst�puj�cy niekiedy masowo, co �wiadczy o jego du�ej p�odno�ci gatunkowej. [J.M.R.]
plotka ��p�o�.
pochodzenie ichtiofauny Ba�tyku. Ichtiofauna Ba�tyku cz�ciowo pochodzi ze stadium geologicznego Morza Ba�tyckiego, zwanego