Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Gregory rozważał wszystko w milczeniu, potem zaś wziął głęboki oddech.
– Rebe, za ten czek można kupić wiele rzeczy – powiedział.
– Odpowiedz na moje pytanie! Mamy pieniądze. Jesteśmy tu bogaci. Byliśmy bogaci, kiedy wyjeżdżaliśmy z Polski. Byliśmy bogaci, kiedy opuszczaliśmy Izrael. Odpowiedz na moje pytanie. Dlaczego pytasz o to akurat teraz?
W pokoju nie było widać bogactwa, ale uwierzyłem mu.
Znałem ludzi jego pokroju. Żył po to, by studiować Torę, przestrzegać zasad i modlić się, a także po to, by udzielać porad tym, którzy wierzyli, iż potrafi spoglądać w duszę i czynić cuda, dla których był narzędziem Boga.
Poczułem tętnienie krwi, bardzo mocne. Poczułem przepływ powietrza w swoim wnętrzu. Moje siły stopniowo narastały, odkąd słowa zostały wypowiedziane. Kości musiały tu być. Tak, to on je miał i w jakiś sposób zdołał mnie wezwać. Położył na nich ręce, odczytał słowa, odmówił modlitwę... to musiał być ten starzec, ale jak zdołał tego dokonać i dlaczego nie zgładziłem go od razu?
Z głębi pamięci, niczym kometa, przybyła twarz, którą znałem i kochałem. W jednej chwili pomiędzy setkami lat został przerzucony pomost.
Była to twarz Samuela, o którym ci opowiadałem. Samuela ze Strasburga. Był to Pan, który sprzedał mnie za swoje dzieci, tak jak ja niegdyś sprzedałem się za dzieci Boga. We wspomnieniach ujrzałem skrzynkę.
Gdzie znajdowała się teraz?
Wspomnienia były gorzkie, niewyraźne. Nie chciałem ich. Pretensje rozpraszały mnie i nie mogły zmienić przeszłości; ona nie zmieni się już nigdy, nigdy.
Stałem w tym ciepłym pokoju w Brooklynie, inny stary naukowiec był otoczony zakurzonymi księgami, zaklęciami i urokami, a ja go nienawidziłem. Pogardzałem nim. Oczywiście był o wiele bardziej cnotliwy niż Samuel, zwłaszcza w ostatnich chwilach, kiedy kazał mi odejść do piekła.
Nienawidziłem tego rabina niemal tak, jak nienawidził go wnuk.
A wnuk?
Kim dla mnie był ten wymowny Gregory Belkin i jego ogólnoświatowa sekta? Ale jeśli to on zabił Esterę...
Powstrzymałem się. Zdławiłem w sobie wściekłość i ból; nakazałem sobie: bądź jedynie żywy i milcz.
Ten młodszy, wspaniały niczym książę, czekał cierpliwie tak jak ja, aż cadyk ochłonie.
– Dlaczego pytasz mnie o to właśnie teraz? – powtórzył starzec.
Pomyślałem o dziewczynie, tym czułym dziewczęciu, głowie odwróconej na noszach. Jakże pełen podziwu i dobroci był jej słaby szept. Sługa Kości.
Starzec nagle stracił nad sobą panowanie. Nie pozwolił Gregory’emu odpowiedzieć. Zasypał go gniewnymi pytaniami.
– Co tobą kieruje, Gregory? – powiedział po angielsku. Mówił takim tonem, jakby naprawdę chciał się tego dowiedzieć. Uniósł się z krzesła i stanął na wprost wnuka. – Zadałeś mi pytanie. Pozwól, że ja także o coś cię spytam. Czy jest na tym świecie coś, co chciałbyś mieć? Jesteś bogaty ponad wszelkie wyobrażenie, tak bogaty, że nasz majątek wydaje się kroplą w morzu, a jednak stworzyłeś Kościół, który zwodzi tysiące osób, tworzysz prawa, które wcale nie są prawami. Sprzedajesz książki i programy telewizyjne, które niczego nie mówią. Mogłeś być Mahometem lub Chrystusem! A potem zabiłeś swą córkę. Tak, zrobiłeś to. Wejrzałem w ciebie. Wiem, że ją zabiłeś. Wysłałeś tych ludzi. Jej krew była na tym samym narzędziu, które ich zabiło. Czy ich także się pozbyłeś? Czy też twoi wyznawcy wynajęli zabójców, a potem ich usunęli? Co ci się marzy, Gregory, dlaczego ściągnąłeś na nas takie zło i wstyd, że Mesjasz nie może ani chwili dłużej pozostawać w oddaleniu! Odebrałeś mu wybór!
Uśmiechnąłem się. Była to piękna przemowa. Zapomniałem o Zurvanie i innych mądrych i elokwentnych, i z przyjemnością słuchałem, z jakim przekonaniem starzec mówił. Teraz spodobał mi się bardziej.
Gregory dostosował się do sytuacji, posmutniał, lecz nadal milczał. Pozwalał starcowi wyładować gniew.
– Myślisz, że nie wiem, jak to zrobiłeś? – mówił rebe. Usiadł z powrotem na krześle. Musiał. Gniew pozbawił go sił. – Wiem. Znam cię i znałem cię jak nikt od dnia, w którym się urodziłeś. Natan, twój bliźniaczy brat, nie zna cię. Natan modli się za ciebie, Gregory!
– A ty nie, prawda, dziadku? Już odmówiłeś modlitwę za mnie, prawda?
– Tak, odmówiłem kadisz, kiedy opuściłeś ten dom, i gdybym dostał znak z nieba, własnymi rękami położyłbym kres twojemu życiu, Świątyni Umysłu i twoim kłamstwom!
Czy rzeczywiście?
– To się łatwo mówi, dziadku – powiedział Gregory, niezrażony. – Każdy zdobyłby się na wiele, gdyby dostał znak z nieba. Ja uczę moich wyznawców kochać w świecie, w którym nie zdarzają się takie znaki!
– Uczysz ich, jak mają ci dawać pieniądze. Uczysz ich, jak mają sprzedawać twoje książki. Jeszcze raz podniesiesz głos i opuścisz mój dom, nie usłyszawszy odpowiedzi na swoje pytania. Twój brat nie wie o tym, o czym mówisz – o tych dawnych wspomnieniach z dzieciństwa. Nie było go tam. Tamten dzień nadal żyje w mojej pamięci. Nie pozostał już nikt żywy, kto o tym wie.
Gregory uniósł rękę. Spokój, cierpliwość.