Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
dło podejrzanych stuków. Im bliŜej
PoniewaŜ mamy 50 takich par, mo-
będzie tego źródła, tym stukanie
Ŝemy łatwo obliczyć poszukiwaną war-
głośniejsze.
tość, mnoŜąc 101 przez 50. Wykry-
B. Metoda „wspinaczki". Metodę tę
cie przez młodego Gaussa tego no-
opiszemy w sposób metaforyczny,
wego algorytmu nastąpiło dzięki za-
odwołując się do przykładu Rey-
stosowaniu heurystyki. Badania eks-
noldsa i Flagga (1983). ZałóŜmy, Ŝe
perymentalne przeprowadzone przez
jesteśmy niewidomi i mamy wejść
Schmucka (1990) wykazały, Ŝe zdol-
na górę. Stawiając kaŜdy krok, czu
ność do tworzenia nowych heurystyk
jemy, czy podąŜamy w górę, czy
związana jest z indywidualnymi wła-
teŜ w dół. Gdy idziemy w dół,
ściwościami jednostki. Stwierdził on,
zmieniamy kierunek tak, by podąŜać
Ŝe ludzie cechujący się szybkim prze-
w górę. W końcu osiągamy taki
biegiem procesów poznawczych ła-
punkt, z którego wszystkie drogi
twiej tworzą heurystyki. Dzieje się
zbiegają w dół. Oznacza to, Ŝe je
tak dlatego, Ŝe ich umysł w trak-
steśmy na szczycie. Problem jednak
cie pracy nad jakimś problemem dys-
polega na tym, Ŝe nie musi to być
ponuje wystarczającymi zasobami po-
najwyŜszy szczyt w okolicy - ergo
znawczymi, które moŜe poświęcić na
osiągnięte w ten sposób rozwią
wymyślanie nowych, ekonomiczniej -
zanie nie musi być rozwiązaniem
szych algorytmów.
najlepszym.
358
PWCHOLDGIA POZNANIA
C. Metoda analizy w kategoriach środ-
wykryć zawsze, jeśli tylko jesteśmy
ków i celów. Po ustaleniu celu,
wystarczająco wytrwali w poszukiwa-
staramy się określić, jakimi środkami
niach. Przykładowo, moŜemy stwier-
naleŜy go osiągnąć. Następnie ustala
dzić, Ŝe człowiek jest podobny do węgla
się podcele, czyli cele cząstkowe,
pod kilkoma względami, na przykład
które będą osiągane po zastosowaniu
zanurza się w wodzie. Nie to jednak
kolejnych środków. Po osiągnięciu
konstytuuje analogię. Analogia wystę-
jednego podcelu sprawdzamy, czy
puje wtedy, kiedy mamy dwie dziedziny
zbliŜyliśmy się do celu, i dobieramy
rzeczywistości. W kaŜdej z tych dzie-
odpowiedni środek, aby osiągnąć następny
dzin występują elementy oraz relacje
podcel. Nie zawsze jest tak, Ŝe
między nimi. Gdy relacje te cechują się
osiągnięcie kolejnego podcelu przybliŜa
odpowiedniością, wtedy moŜna mówić
nas do celu ostatecznego. Osiągając
0 istnieniu związku analogii. Analo
niektóre podcele, oddalamy się
gia moŜe być podstawą wnioskowania
pozornie od celu końcowego, ale tylko
1 przewidywania rozmaitych zjawisk.
po to, by w następnym ruchu zbliŜyć
Odwołajmy się do przykładu cytowa
się do celu końcowego. Przykład takiego
nego przez Bielę. Franklin stwier
problemu omówiono w ramce 9.6.
dził, Ŝe istnieje analogia między zjawi
Przedstawiona wersja zadania jest wersją
skami obserwowanymi w czasie eks
najprostszą. W wersji bardziej
perymentów z butelką lejdejską a zja
skomplikowanej, gdzie na pręcie A
wiskami obserwowanymi w czasie bu
znajduje się sześć krąŜków, procedura
rzy. Choć dziś analogia ta wydaje się
rozwiązywania wymaga stworzenia bar-
oczywista, to w czasach Franklina było
dziej rozbudowanej hierarchii podce-
to czymś niezwykłym. Przeskakiwa
lów. Liczba ruchów, które pozornie od-
nie iskry w butelce między biegunami
dalają nas od rozwiązania ostatecznego,
powodowało słabe trzaski, które pod
jest znacznie większa. 4. Strategie oparte
względem intensywności w niewielkim
na wykorzystaniu analogii.
stopniu przypominały grzmoty. Fran
Wykorzystuje się tu zaleŜności
klin przypuszczał, Ŝe tak jak w bu
występujące w jednej dziedzinie do
telce lejdejskiej ładunki róŜnoimienne
rozwiązania problemów w innej dzie-
gromadzą się na wewnętrznej i ze
dzinie. Inaczej mówiąc, jest to próba
wnętrznej ściance, tak w czasie burzy
wykorzystania posiadanego doświad-
