Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
463 w zw. z art. 462 k.c);
3) bezpodstawnej odmowy ze strony wierzyciela zwrotu dokumentu stwierdzaj¹cego zobowi¹zanie lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oœwiadczenia o utracie dokumentu (art. 465 § 3 k.c);
4) gdy d³u¿nik wskutek okolicznoœci, za które nie ponosi odpowiedzialnoœci, nie wie, kto jest wierzycielem albo nie zna miejsca zamieszkania b¹dŸ siedziby wierzyciela;
5) je¿eli wierzyciel nie ma pe³nej zdolnoœci do czynnoœci prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjêcia œwiadczenia;
6) jeœli wierzytelnoœæ jest sporna pomiêdzy kilku osobami;
7) gdy z powodu innych okolicznoœci dotycz¹cych osoby wierzyciela œwiadczenie nie mo¿e byæ spe³nione (art. 467 k.c)90;
86 Ustawa z 28 IV 1936 r. — prawo wekslowe (Dz.U. nr 37, poz. 282).
87 Ustawa z 28 IV 1936 r. — prawo czekowe (Dz.U. nr 37, poz. 283).
88 Jednolity tekst: Dz.U. 1974, nr 10, poz. 64.
89 Jednolity tekst: Dz.U. 1969, nr 27, poz. 216, z póŸn. zm.
90 Okolicznoœæ, ¿e osoba trzecia (C) jest wierzycielem wierzyciela (B) wnioskodawcy (A) i nie wyra¿a zgody na wyp³acenie przez wnioskodawcê (A) odszko-
877
8) zw³oki wierzyciela (art. 486 § 1 k.c).
2. Przedmioty œwiadczeñ sk³adane do depozytu s¹dowego. Listê œwiadczeñ, których przedmiot jest zdatny do z³o¿enia go do depozytu s¹dowego, okreœlaj¹ przepisy rozp. ministra sprawiedliwoœci z 24 IX 1965 r. o zasadach i trybie postêpowania w sprawach o z³o¿enie przedmiotu œwiadczenia do depozytu s¹dowego'1.
Przede wszystkim dopuszcza siê z³o¿enie do depozytu pieniêdzy polskich (§ 2 ust. 2 rozp. depoz.). Rozp. depoz., inaczej ni¿ dekret z 20 XII 1946 r., nie stwierdza wyraŸnie, czy mo¿liwe jest z³o¿enie pieniêdzy zagranicznych. W¹tpliwoœæ tê nale¿y rozstrzygn¹æ, w zasadzie negatywnie, a wiêc wykluczyæ pieni¹dze zagraniczne, zw³aszcza wymienialne, czyli „wartoœci dewizowe", jako przedmioty nadaj¹ce siê do z³o¿enia". Przemawiaj¹ za tym g³ównie wzgl¹d na art. 358 § 1 k.c, wed³ug którego zobowi¹zania pieniê¿ne na obszarze pañstwa mog¹ byæ wyra¿one tylko w pieni¹dzu polskim, jak i wzgl¹d na okolicznoœæ, i¿ u nas — stosownie do obowi¹zuj¹cych przepisów dewizowych — swobodna wymiana walut, jak równie¿ obrót wartoœciami dewizowymi, nie istnieje. Nie przeczy tym argumentom sama stylizacja przepisów rozp. depoz. Wyró¿niaj¹c pieni¹dze polskie spoœród innych przedmiotów œwiadczeñ, rozp. depoz. ³¹czy z tym szczególny skutek, a mianowicie mo¿noœæ z³o¿enia ich do depozytu przed uzyskaniem zezwolenia s¹du (§ 1 ust. 2) wymaganego przy pozosta³ych przedmiotach œwiadczeñ (§ 1 ust. 1). W § 6 ust. 1 mówi siê m.in. o pieni¹dzach w ogóle, ale przyjmowanych do depozytu na podstawie przepisów szczególnych98.
Wœród dalszych przedmiotów œwiadczeñ, których z³o¿enie do depo-
dowania jego wierzycielowi (B), nie uzasadnia w œwietle art. 467 k.c. z³o¿enia przedmiotu œwiadczenia do depozytu s¹dowego. Por. orz. SW m. £odzi z 18 I 1972 r., OSPiKA 1972, poz. 146.
91 Dz.U. nr 42, poz. 261. Rozporz¹dzenie to bêdzie powo³ywane dalej skrótem rozp. depoz.
92 Spotykane doœæ powszechnie stwierdzenie, i¿ do depozytu s¹dowego mog¹ byæ przyjmowane równie¿ zagraniczne pieni¹dze oparte jest na dekrecie z 20 XII 1946 r., który zosta³ wszak¿e uchylony (zob. wy¿ej przyp. 81). Odmiennie przedstawia siê naturalnie sprawa z³o¿enia do depozytu s¹dowego z art. 752 k.p.c. pieniêdzy zagranicznych (i papierów wartoœciowych) zajêtych w trybie art. 747 k.p.c; depozyt z art. 752 k.p.c. jest bowiem instytucj¹ procesow¹, która ma na celu tylko zabezpieczenie roszczeñ pieniê¿nych. Por. orz. SN z 13 VIII 1976 r., OSN 1977, poz. 57.
93 Por. np. zarz¹dzenie ministra finansów z 6 VII 1950 r. w sprawie postêpowania z depozytami rzeczowymi (Mon. Pol. nr A-79, poz. 925); zarz¹dzenie ministra finansów z 28 VI 1955 r. w sprawie okreœlenia depozytów, które nale¿y uwa¿aæ za wartoœciowe, oraz w sprawie zasad i trybu postêpowania z tymi depozytami (Mon. Pol. nr 68, poz. 869); dekret z 18 IX 1954 r. o likwidacji nie podjêtych depozytów i nie odebranych rzeczy (Dz.U. nr 41, poz. 184). Na szerokie pojêcie depozytu w dekrecie zwraca uwagê W. Gajewski, Dekret o likwidacji nie podjêtych i nie odebranych rzeczy w praktyce s¹dów i prokuratur, NP 1955, nr 4, s. 66 i nast.
878
¿ytu s¹dowego jest dopuszczalne, wymienione s¹ kosztownoœci, ksi¹¿eczki oszczêdnoœciowe i inne dokumenty oraz przedmioty (§ 4 ust. 2, § 6 i 8 rozp. depoz.). Z³o¿enie jest niew¹tpliwie mo¿liwe, gdy œwiadczenie polega na daniu rzeczy ruchomej (arg. z § 9 ust. 1). Jeœli jest to rzecz, która ulega szybkiemu zepsuciu, jak równie¿ rzecz, której przechowywanie poci¹ga³oby za sob¹ znaczne koszty lub nadmierne trudnoœci albo powodowa³oby znaczne obni¿enie jej wartoœci, s¹d na wniosek d³u¿nika postanowi sprzedaæ rzecz stosownie do przepisów k.p.c. o egzekucji z ruchomoœci, a zatem w drodze sprzeda¿y komisowej czy licytacji publicznej (art. 864 i nast. k.p.c); komornik z³o¿y wówczas kwotê uzyskan¹ ze sprzeda¿y do depozytu s¹dowego (§ 9).
Wymienione przedmioty œwiadczeñ z³o¿one do depozytu s¹dowego przechowywane s¹ we w³aœciwym s¹dzie (art. 692 k.p.c, § 6 rozp. depoz.) lub we w³aœciwej instytucji bankowej (§ 6 rozp. depoz.). Inne przedmioty natomiast, przechowuje siê w miejscu wyznaczonym przez s¹d (§ 6 ust. 1 rozp. depoz.). W celu sprawowania dozoru nad tymi przedmiotami, w tym tak¿e nad nieruchomoœci¹", s¹d na podstawie wniosku d³u¿nika ustanawia dozorcê, do którego stosuje siê odpowiednie przepisy k.p.c. dotycz¹ce dozorcy w toku egzekucji s¹dowej (§ 7 rozp. depoz.).
Z postanowieñ przede wszystkim art. 381, 463 i 467 k.c, a nie tylko z § 5 ust. 1 rozp. depoz.*5, wynika, ¿e œwiadczenie, którego przedmiot nadaje siê do z³o¿enia go do depozytu s¹dowego, ma byæ wymagalne w chwili z³o¿enia do depozytu. Wyj¹tki od tej zasady mog¹ naturalnie przewidywaæ przepisy szczególne. I tak przyk³adowo dopuszczalne jest z³o¿enie do depozytu s¹dowego kwot zabezpieczaj¹cych nale¿noœci nie-wymagalne w wypadku likwidacji spó³dzielni (art. 82 § 3 i 84 zd. 1 ust. spó³dz.), podobnie jak i sum potrzebnych do zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli spó³ki z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ (art. 274 k.h.) oraz spó³ki akcyjnej (art. 457 k.h.), których wierzytelnoœci nie s¹ jeszcze p³atne.
Na tej podstawie S¹d Najwy¿szy96 i niektórzy autorzy87 przyjmuj¹, i¿ s¹d nie mo¿e zezwoliæ na z³o¿enie do depozytu s¹dowego powtarzaj¹cych siê œwiadczeñ pieniê¿nych, tj. alimentów na rzecz dziecka, za okres jednego roku z góry przed dat¹ ich wymagalnoœci. Inni s¹ zdania, ¿e stosownie do art. 142 k.r.o., któremu w zakresie proceduralnym odpowiada art. 754 k.p.c, mo¿e wyj¹tkowo dojœæ do z³o¿enia do depozytu s¹dowego œwiadczenia o charakterze alimentacyjnym przed jego wymagalnoœci¹. Idzie mianowicie o to, ¿e mê¿czyzna nie bêd¹cy mê¿em mat-
94 R. Longchamps, Zobowi¹zania, s. 354.