Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Ryzyko finansowe
Chiny s³yn¹ wrêcz z wysokiego odsetka niesp³aconych kredytów w sys-
temie banków pañstwowych. Wed³ug oficjalnych szacunków stosunek kre-
dytów niesp³aconych (non-performing loans – NPL) do sumy kredytów w du-
¿ych bankach pañstwowych wynosi³ w 2000 i 2001 roku odpowiednio 26%
i 24%, co stanowi³o oko³o 25% PKB. Je¿eli dodaæ do tego niesp³acone kredy-
ty, które przekazano firmom zajmuj¹cym siê zarz¹dzaniem aktywami, powo-
³anym specjalnie do obs³ugi niesp³aconych kredytów, sumaryczny wskaŸnik
stosunku kredytów niesp³aconych do PKB (NPL/GDP) móg³by siêgn¹æ 40%.
To byæ mo¿e najwy¿sza wartoœæ na œwiecie.
W pewnym sensie kryzys finansów wewnêtrznych trwa w Chinach ju¿
od 1996 r. De facto wysoki poziom niesp³aconych kredytów udzielonych
przedsiêbiorstwom pañstwowym przez banki pañstwowe spowodowa³ ro-
dzaj pu³apki kredytowej, której skutki odczuwane s¹ od 1996 r. W³adze
odpowiedzialne za politykê monetarn¹ i banki musz¹ wzmocniæ dyscyplinê
finansow¹ i uznaæ kontrolê ryzyka za swój priorytet. W rezultacie spada
wysokoœæ nowych kredytów udzielanych przedsiêbiorstwom pañstwowym
i w pewnym sensie nastêpuje zmniejszenie obiegu pieniê¿nego, co przyczy-
nia siê do sta³ej deflacji, trwaj¹cej od paŸdziernika 1997 r. To w³aœnie ów
wysoki poziom niesp³aconych kredytów i niewyp³acalnoœæ banków w po-
równaniu z niektórymi krajami azjatyckimi sk³ania niektórych obserwatorów
do przewidywania katastrofy finansowej w Chinach, jaka z du¿ym prawdo-
podobieñstwem mo¿e niebawem nast¹piæ4.
W³aœciwa ocena sytuacji finansowej Chin i prawid³owe sformu³owanie
przewidywañ odnoœnie ewentualnego kryzysu wymaga jednak uwzglêdnie-
nia jeszcze kilku kwestii.
Jedn¹ z g³ównych przyczyn wysokiego poziomu niesp³aconych kre-
dytów w Chinach jest fakt, i¿ rz¹d od po³owy osiemdziesi¹tych przeniós³
wszystkie swoje zobowi¹zania bud¿etowe wobec przedsiêbiorstw pañstwo-
wych na banki pañstwowe. Od tego czasu rz¹d ani nie dokapitalizowywa³,
4
Zob. Nicholas Lardy, ChinaÂ’s Unfinished Economic Reform, Brookings Institute 1998.
~ "' ~
GANG F AN
[CHINY ]
ani nie dotowa³ przedsiêbiorstw pañstwowych i wszystkie ich potrzeby
musia³y byæ zaspokajane przez banki pañstwowe poprzez udzielanie kre-
dytów bankowych. Z tego punktu widzenia niesp³acony kredyt, udzielony
przedsiêbiorstwu pañstwowemu przez bank pañstwowy, jest de facto qu-
asi-deficytem bud¿etowym. Jednoczeœnie powa¿nym b³êdem by³oby nie-
uwzglêdnienie sytuacji bud¿etu pañstwa przy ocenianiu ogólnego ryzyka
finansowego. Rzeczywistoœæ przedstawia siê tak: o ile poziom niesp³aco-
nych kredytów jest nieprawdopodobnie wysoki w porównaniu z innymi
pañstwami Azji Po³udniowo-Wschodniej, o tyle d³ug publiczny Chin pozo-
sta³ na nieprawdopodobnie niskim poziomie na tle innych krajów œwiata.
Pod koniec 2000 roku wynosi³ on mniej ni¿ 14,5% PKB. Taki z³o¿ony
obraz5 (zob. tabela 4) wyjaœnia, dlaczego Chiny nadal ciesz¹ siê pewn¹
stabilnoœci¹ finansow¹, pomimo wysokiego poziomu niesp³aconych kredy-
tów, a Chiñskie w³adze s¹ w stanie mobilizowaæ zasoby w celu stabilizo-
wania gospodarki, wykorzystuj¹c miêdzy innymi mo¿liwoœæ zad³u¿ania siê
jako element ekspansywnej polityki fiskalnej w celu radzenia sobie z de-
flacj¹. Wyjaœnia to tak¿e, dlaczego Chiny wci¹¿ mog¹ utrzymywaæ wzrost
i kontynuowaæ reformy.
Jednoczeœnie bilans zewnêtrzny Chin nadal jest do opanowania. Zarów-
no na rachunku bie¿¹cym, jak i kapita³owym wystêpuje nadwy¿ka, a rezer-
wy dewizowe wzros³y obecnie do 220 mld dolarów. Obs³uga d³ugu zagra-
nicznego przebiega jak dot¹d prawid³owo, a zobowi¹zania krótkoterminowe
w stosunku do PKB s¹ wyj¹tkowo niskie i wynosz¹ zaledwie 1% PKB. Po-
nadto rachunek kapita³owy Chin nie zosta³ jeszcze otwarty i inwestycje port-
felowe s¹ minimalne. Wydaje siê zatem, ¿e w daj¹cej siê przewidzieæ przy-
sz³oœci w Chinach nie dojdzie do kryzysu finansowego, jaki mia³ miejsce
w niektórych krajach Azji w latach 1997-98.
5