Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Jest to pami�tka napadu Ordy, odpartego przez w��czk�w. Zwykle konik zatrzymywa� si� przed pa�acem biskupim, gdzie dostawa� poczesne; dzi� (1853) pa�ac w ruinie, i konik dociera a� na rynek. Po tej przeja�d�ce wraca na Zwierzyniec, gdzie zdj�wszy z siebie dostojno�� wraz z tatarskim ubiorem , ko�czy dzie� uczt�. W ogrodzie strzeleckim rozpoczynaj� si� strzelania do celu, trwaj�ce do obrania kr�la kurkowego. Bractwo to straci�o wiele ze swojej �wietno�ci, z kt�rej si� nic krom srebrnego kurka nie zachowa�o. We Lwowie odbywa si� podobna strzelba okazalej daleko."
2) Obacz tak�e opis konika Zwierzynieckiego (z rycin�) p. W�. Anczyca w czasopi�mie Tygodn. Jllustr. Warsz. 1861 n. 88.
3) Tu zastanawia si� g��wnie �epkowski nad dat� samego� obchodu i wiarogodno�ci� podstawy jego historycznej, pomijaj�c znaczenie konia w mytach i podobie�stwo jego ze zwyczajem w Krakowskiem obje�-
ouo
B.
Przytoczy� tu wypada opis obrz�du, jaki podaje Pszcz�ka krakowska z r. 1820. T. II. str. 193. z rycin� wedle fresku Stachowicza wykonanego w b. pa�acu bisk. krak. z podniety Woronicza.
�Konik Zwierzyniecki. Na r�wninach przedmie�cia Krakowa, ku Zwierzy�cowi, w drugi czwartek Bo�ego Cia�a, uroczysto�� konika mn�stwo ludzi zgromadza. Cz�owiek po tatarsku przebrany, w zawoju i w ��tych butach, z wielk� bu�aw� w r�ku, harce na posuwistym biegunie udaje, w istocie za� pieszo kroczy na wspaniale przystrojonym koniku drewnianym, przy odg�osie muzyki, tr�b i kot��w. Za ka�dem poskoczeniem w t� i ow� stron�, kilkaset ludzi do zamieszania przywodzi, a wielu z niebezpiecze�stwem szwanku zn�ca do w�a�enia na dachy, parkany, drzewa i kamienie w szychtach, byle si� konikowi przypatrzy� mogli."
�Obch�d ten do najweselszych i najdawniejszych w Krakowie nale��cy, dzieje si� w nast�puj�cy spos�b. Jak tylko processya od P. Maryi po rynku uko�czy si�, wnet ca�a publiczno�� rozmaitego stanu, wieku i p�ci obojej, pospiesza na rozleg�� r�wnin� za pa�acem biskupim, przez Brack�, Wi�ln� i Franciszka�sk� ulic�; aby zgromadzenie W��czk�w (flis�w) uprzedzi�, kt�re powraca z nabo�e�stwa krokiem wolnym, i w porz�dku stosownym do dawnego zwyczaju. Tam po niejakiej chwili pokazuje si� od Zwierzy�ca oczekiwany konik z swpim udzielnym orszakiem, post�puj�cy tak�e zwolna na przyj�cie bractwa, z kt�rem niebawem si� ��czy, i za-
d�ania (chodz�c na w�asnych nogach) po wsiach w kwietnia niedziel� na wystruganym z drzewa koniu; chocia� naprowadzaj� na tor niekt�re ludowe �piewy (W�jcicki Pie�ni str. 260, Konopka str. 75). Widzi on w nim pami�tk� znanej w szczeg�ach obrony O�omu�ca przed Tatarami, kt�rej bohaterem jest Zdzis�aw ze Szternberka, gdy w r. 1241 uderzyli na� Tatarzy w�a�nie oko�o czasu obchodu Bo�ego Cia�a (lubo uroczysto�� *ta po raz pierwszy odby�a si� r. 1251 w Liege). Nie s�dzi tak�e aby podanie to wkracza�o w zakres zabytk�w z poga�stwa przej�tych , ani przyjmuje by wyraz lal pochodzi� mia� od Frohn-�eicunam-fest lub w zwi�zku zostawa� z bogini� Laim� (Hanusz: der Slavische Mythus 236, 239, 304.)
Mimo to, o dawno�ci zwyczaju (lalki-konia, tura, kozy i t. p.) �wiadczy wielkie onego� upowszechnienie; i tak np. Kazimierz �ap-czy�ski w czasie swego pobytu w Tyflisie w Georgii (ob. Tygodn. il-lustr. Warsz. r. 1867) widzia� tam�e podobny obch�d konika, odbywany w drugie �wi�to Wielkanocne.
je�d�� przed okna biskupa krakowskiego, dla z�o�enia mu czci nale�nej przez trzykrotny powiew chor�gwi�. Po dope�nieniu tego obrz�dku W��czkowie zatrzymuj� si� nieco opodal, a rozweselony Tatarzyn hercuje dopiero na swoim koniku, wpadaj�c mi�dzy posp�lstwo, gdzie najbardziej �ci�nione t�umy ujrzy. Wrzawa i pop�och na wszystkie strony znamionuj� obroty jego r�cze. Po kilku takich zawodach ucz�stowawszy bu�aw� w plecy (ga�ka tej bu�awy sier�ci� wypchana) nie jednego z biednych, kt�ry nie zd��y albo nie chce dobrowolnie ust�pi� z drogi; ��czy si� napowr�t z W��czkami, i na ich czele z powag� wodza, przodkuj�cego zast�pom chwa�� zwyci�stwa uwie�czonych, jedzie na przedmie�cie Zwierzy�ca, gdzie ko�czy dostojno�� swoj� na przygotowanej uczcie u starszego, skromnej ale weso�ej." (Je�dzcem w r. 1825 by� Kulisiewicz, jeden z przedniejszych W��czk�w).
