Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
– Anastazja była tutaj? – spytał Rastignac.
– Tak – odparł ojciec Goriot.
– No i cóż? Nie ukrywaj nic przede mną. Czego jeszcze żądała?
– Och! – odparł, zbierając resztkę sił – była bardzo nieszczęśliwa, wierzaj! Od czasu sprawy z diamentami Naścia nie ma ani grosza. Zamówiła na dzisiejszy bal suknię ze złotogłowiu, w której będzie wyglądała jak klejnocik. Krawcowa, podła istota, nie chciała robić na kredyt, tak że pokojówka musiała zaliczyć tysiąc franków na tę toaletę. Biedna Naścia, do tego doszła! Myślałem, że mi serce pęknie. Ale pokojówka widząc, że ten Restaud stracił do Naści całe zaufanie, zlękła się o swoje pieniądze i porozumiała się z krawcową, aby nie wydała sukni, póki ona nie dostanie z powrotem tysiąca franków. Bal jutro, suknia gotowa, Naścia w rozpaczy. Chciała wziąć moje resztki srebra, aby je zastawić. Mąż chce, aby była na balu dla pokazaniu całemu Paryżowi diamentów, o których mówią, że je sprzedała. Czyż może powiedzieć temu potworowi: „Winna jestem tysiąc franków, zapłać”?
Nie. Ja to rozumiem. Delfina będzie miała wspaniałą toaletę; Anastazja nie może być gorsza od młodszej siostry. A przy tym tak płakała, tak płakała, biedna córuchna! Byłem tak upokorzony, iż nie miałem wczoraj dwunastu tysięcy, że byłbym oddał resztę nędznego życia, aby okupić tę winę. Widzisz, dziecko, miałem siłę wszystko znieść, ale ta ostatnia klęska pieniężna rozdarła mi serce. Och, nie namyślałem się długo: zabrałem się, wyświeżyłem, sprzedałem za sześćset franków nakrycie i klamry, potem zastawiłem u starego Gobsecka cały rok dożywocia za jednorazowe czterysta franków. Ba! Będę żył suchym chlebem!
Wystarczyło mi to, kiedym był młody, wystarczy i teraz. Przynajmniej moja Naścia będzie miała ładny wieczór, wystroi się jak laleczka. Mam tysiąc franków tu, pod głową. Aż mi cieplej w sercu od tego, że mam pod poduszką coś, co zrobi przyjemność biednej Naści.
59 synapizm – okład z gorczycy (z gr.).
116
Będzie mogła oddalić tę niegodziwą Wiktorię. Widziane to rzeczy, aby służba nie miała zaufania do państwa! Jutro będę już zdrów. Naścia przychodzi o dziesiątej. Nie chcę, aby myślała, żem chory, nie poszłyby na bal, czuwałyby przy mnie. Naścia uściska mnie jutro jak swoje dziecko, pieszczoty jej uzdrowią mnie. Ostatecznie, czyżbym nie wydał tysiąca franków na aptekę? Wolę je dać swemu nadwornemu lekarzowi, swojej Naści. Przynajmniej pocieszę ją w jej nieszczęściu. Okupię tę winę, żem sobie zapewnił dożywocie. Ona jest na dnie przepaści, a ja już nie mam dość siły, aby ją wydobyć. Och! Wezmę się z powrotem do handlu. Pojadę do Odessy po zboże: trzy razy tańsze niż u nas. Przywóz w naturze jest wprawdzie wzbroniony, ale zacni pracodawcy nie pomyśleli o tym, aby zabronić importu przetworów. He, he! Dziś rano przyszło mi do głowy! Ładne rzeczy można by zrobić na przykład z krochmalem.
Oszalał – pomyślał Eugeniusz patrząc na starca.
– No, ojczulku, uspokój się, nie mów już...
Skoro Bianchon wrócił, Eugeniusz zeszedł na obiad. Następnie spędził noc, czuwając kolejno przy chorym, przy czym Bianchon czytał medyczne książki, Rastignac zaś pisał do matki i sióstr. Nazajutrz objawy, które wystąpiły u chorego, były, zdaniem Bianchona, raczej pomyślne; ale żądały ustawicznych starań, do których jedynie dwaj studenci byli zdolni, a których opis musiałby obrazić wstydliwą frazeologię naszej epoki. Przystawiono do wychudłego ciała nieboraka pijawki: po nich kataplazmy, kąpiele nożne, szereg zabiegów, które wymagały zresztą siły i poświęcenia dwóch młodzieńców. Pani de Restaud nie przyszła; przysłała po pieniądze posłańca.
– Myślałem, że przyjdzie sama. Ale to lepiej, byłaby się zaniepokoiła – rzekł ojciec na pozór rad z tej okoliczności. O siódmej wieczór Teresa przyniosła list od Delfiny.
Co się z Tobą dzieje, drogi mój? Czyżby miłość Twoja, tak młoda, już ustąpiła zapomnieniu? Objawiłeś mi w chwili serdecznych zwierzeń zbyt piękną duszę, abyś nie miał
być z rzędu tych, co zostają zawsze wierni, widząc, ile uczucie może mieć odcieni. Jak ty to powiedziałeś, słuchając modlitwy Mojżesza60: „Dla jednych to powtarzająca się nuta; dla drugich nieskończona harmonia!” Pamiętaj, że oczekuję Cię dziś wieczór, aby iść z Tobą do pani de Beauséant. Już jest pewne: kontrakt ślubny pana d'Ajuda podpisano dziś rankiem, a biedna wicehrabina dowiedziała się o tym dopiero o drugiej. Cały Paryż stawi się u niej, tak jak ludzie tłoczą się na placu de Grève w godzinie egzekucji. Czyż to nie straszne iść się przyglądać, czy ta kobieta potrafi ukryć swą boleść, czy potrafi pięknie umrzeć? Nie poszłabym, to pewna, gdybym wprzód bywała u niej; ale nie będzie już z pewnością przyjmować i wszystkie moje wysiłki byłyby stracone. Moje położenie jest bardzo odmienne niż innych osób. Zresztą idę i dla Ciebie. Czekam Cię. Gdybyś nie miał się stawić u mnie do dwóch godzin, nie wiem, czybym Ci przebaczyła takie wiarołomstwo.
Rastignac wziął pióro i odpisał:
Oczekuję lekarza, który ma orzec, czy ojciec Twój będzie żył. Jest umierający. Przyniosę Ci wyrok, ale lękam się, że to będzie wyrok śmierci. Okaże się, czy będziesz mogła być na balu.
Tysiąc czułości.
Lekarz przyszedł o wpół do dziewiątej; mimo iż sąd wypadł niekorzystnie, nie przypuszczał, aby śmierć groziła bezpośrednio. Zapowiedział wahania choroby, od których będą zależały życie i rozum biedaka.
– Lepiej byłoby dlań, aby umarł prędko – rzekł w końcu.
60 aria z opery „Mojżesz w Egipcie” Rossiniego.
117