Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Lecz dajmy pok�j rozpami�tywaniu dziej�w ludzi, kt�rych
wspomnienie zagin�o w niepami�ci wiek�w
i kt�rych skazi�y b��dy ba�wochwalstwa, a wspomniaw-
szy ich tylko pokr�tce, przejd�my do g�oszenia tych spraw,
kt�re utrwali�a wierna pami��'.
S i e m o w i t tedy, osi�gn�wszy godno�� ksi��c�, m�odo�� sw�
sp�dza� nie na rozkoszach i p�ochych rozrywkach, lecz oddaj�c
si� wytrwa�ej pracy i s�u�bie rycerskiej, zdoby� sobie rozg�os
zacno�ci i zaszczytn� s�aw�, a granice swego ksi�stwa rozsze-
rzy� dalej, ni� ktokolwiek przed nim. Po jego zgonie na jego
miejsce wst�pi� syn jego, L e s t e k, kt�ry czynami rycerskimi
dor�wna� ojcu w zacno�ci i odwadze. Po �mierci Lestka nast�-
pi� S i e m o m y s �, jego syn, kt�ry pami�� przodk�w potroi�
zar�wno urodzeniem, jak godno�ci�.
W tym miejscu zaczyna si� rozdzia� 4, "O �lepocie Mieszka, syna
ksi�cia Siemomys�a", z kt�rego w tej chwili przytoczymy tylko
pocz�tek:
"Ten za� Siemomys� sp�odzi� wielkiego i s�awnego Mieszka, kt�-
ry pierwszy nosi� to imi�, a przez siedem lat od urodzenia by�
�lepy".
S�owa: "kt�ry pierwszy nosi� to imi�" stanowi� jedn� (dodaj-
my: bardziej prawdopodobn�) mo�liwo�� rozumienia �aci�skiego
tekstu. Jak wiadomo, dzie�o Anonima Galla zachowa�o si� jedynie
w trzech przekazach r�kopi�miennych, z nich tylko jeden (r�kopis
heilsberski z drugiej po�owy XV wieku) zawiera lekcj� odpowia-
daj�c� powy�szemu przek�adowi (qu� pr�trr,us no%n,�ne vocatus �llo),
podczas gdy dwa pozosta�e (r�kopis Zamoyskich z XIV wieku
i S�dziwoja z pierwszej po�owy XV wieku) zamiast illo maj� s�owo
7 Wszystkie wyr�nienia w cytatach (je�li nie zaznaczono tego inaczej
pochodz� od autora niniejszej ksi��ki.
54
alio, wobec czego uczeni sk�onni byli emendowa� tekst przekazany
w owych dw�ch r�kopisach po to, by uzyska� jasny sens. Je�eli
le�a�oby przet�umaczy�: "kt�ry uprzednio nosi� inne imi�". Do
sprawy tej wypadnie wr�ci� przy omawianiu imion u�ywanych
przez Mieszka I.
Zas�b realnych i - jak s�dz� - wiarygodnych wiadomo�ci
a pocz�tkach Polski, a w�a�ciwie o pocz�tkach d y n a s t i i pia-
stowskiej w kronice Galla Anonima sprowadza si�, jak wida� z po-
wy�szego, do tego, �e na trzy pokolenia przed Mieszkiem I dosz�o
w Gnie�nie do gwa�townej zmiany na stolcu ksi��cym, kt�ra wy-
nios�a na� r�d Piasta. Wiarygodne wydaj� si� imiona ksi��cych
przodk�w Mieszka: Siemomys�, Lestek i Siemowit, chocia� nie
wyst�powa�y przez d�u�szy czas w imiennictwie "historycznych
Piast�w. Znacznie wi�cej w�tpliwo�ci budzi�y w nauce postacie
�amego Piasta i jego �ony Rzepki, w tradycji polskiej nazywanej
najcz�ciej Rzepich�, jeszcze wi�cej - posta� ostatniego w�adcy
poprzedniej dynastii, Popiela lub P�piela.
Zanim przejdziemy do zwi�z�ego przedstawienia d�ugich ju�
dziej�w "walk" o uznanie b�d� zaprzeczenie historyczno�ci listy
dynastycznej przodk�w Mieszka I, zanotowanej w kronice Anoni-
ma Galla, zobaczmy, czy przypadkiem w p�niejszej, pogallowej,
tradycji polskiej nie pojawi�y si� nowe informacje o Pia�cie, Sie-
mowicie, Lestku i Siemomy�le, to znaczy czy p�niejsi autorzy nie
przekazali potomno�ci jakich� innych, nie znanych Gallowi lub
przeze� przemilczanych, wiadomo�ci o przodkach Mieszka I.
Przyjrzenie si� p�niejszym kronikom i rocznikom polskim
(obce zupe�nie tutaj zawodz�) sprawia zaw�d. Mistrz Wincenty
Kad�ubek, kt�ry pod koniec XII lub na pocz�tku XIII wieku napisa�
znan� i znakomit� Kronik� Polak�w, w kt�rej wykorzysta� dla
czas�w bardziej odleg�ych dzie�o Anonima Galla, wprawdzie-
w celu zaspokojenia rozbudzonych tymczasem, w por�wnaniu jesz-
cze z czasami Krzywoustego, ambicji intelektualnych elit polskich
oraz po��czenia dziej�w polskich z dziejami powszechnymi-
znacznie cofn�� dzieje Polski w czasy g��bokiej staro�ytno�ci
1 w tym celu przeni�s�" najdawniejsze dzieje Polski z Gniezna
" Lechi-
do Krakowa i pomno�y� liczb� w�adc�w "Polak�w, czyli
55
t�w"), ale je�eli chodzi o okres bezpo�rednio poprzedzaj�cy pano-
wanie Mieszka I (podobnie zreszt� jak panowanie tego ksi�eia);
poza retoryk� nie wyszed� w�a�ciwie poza dane wyczytane u Galla
Anonima. Jedynymi w zasadzie modyfikacjami czy amplifika-
cjami odno�nych danych Anonima jest zidentyfikowanie przez
Kad�ubka Gallowego Popiela z zamykaj�cym d�ug� list� dawniej-
szych w�adc�w Pompiliuszem 11, obarczenie go ci�kimi zbrodnia-
mi (wymordowanie, za namow� �ony, krewnych - stryj�w; i ich
w�a�nie rozk�adaj�cych si� cia�, porzuconych z rozkazu ksi�cia bez
pogrzebania, wyl�g�y si�, zdaniem mistrza Wincentego, myszy
"i �ciga�y go tak d�ugo przez stawy, przez bagna, przez rzeki, a na-
wet przez ogniste stosy, a� zamkni�tego z �on� i dwoma synami
w bardzo wysokiej wie�y zagryz�y niezwykle bolesnymi uk�sze-
niami"), co stanowi swoiste "dopowiedzenie" zbyt, nawet na gust
Kad�ubka, enigmatycznej relacji Anonima Galla, wreszcie obda-
rzenie Gallowego Lestka numerem porzadkowym "cztery", jako
�e ju� wcze�niej, w zwi�zku z "cyklem krakowskim" opowiada�
kronikarz o trzech wcze�niejszych w�adcach tego imienia.
Gall Anonim kolebk� dynast� i pa�stwa sytuowa� w wielkopol-
skim Gnie�nie. Mistrz Wincenty, reprezentant duchowie�stwa
i dworu krakowskiego, nie m�g� na to przysta�. Mi�dzy Wielkopol-