Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Szczególnie silnie występowały te działania w latach bezpośrednio powojennych oraz
w początku dekady lat osiemdziesiątych. W okresie bezpośrednio poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego i bezpośrednio po grudniu 1981 roku wątek państwa dominował zarówno w wystąpieniach oficjalnych, jak i prorządowej publicystyce.
Nie dysponuję tu, jak już była o tym mowa, precyzyjnymi danymi, ale podczas
lektury tych materiałów nieuchronnie nasuwa się spostrzeżenie, o dużo mniej częstym niż
poprzednio występowaniu terminów „socjalizm" czy „ustrój socjalistyczny"; wszechobecne
natomiast są terminy „państwo" i „naród". Zagrożenie państwa, a nie socjalizmu, było
głównym argumentem uzasadniającym wprowadzenie stanu wojennego. W publicystyce
natrętnie pojawiały się odwołania do „instynktu państwowego", „poczucia więzi państwowej" czy „egzaminu z postawy państwowej" .
Państwowość polska jest dobrym przykładem tego jak obiekty legitymizacji funkcjonują jednocześnie jako argumenty legitymizacyjne. W przypadku „przechwycenia"
obiektu, który jest wysoce ceniony przez społeczeństwo czy jego ważne grupy, obiekt
ten służy jako argument na rzecz legitymizacji innych obiektów, cieszących się słabszą
legitymacją czy nie mających jej w ogóle. Doskonałym przykładem służyć tu może
utożsamianie z jednej strony państwa z narodem, co dodatkowo wzmacnia jego legitymację, a z drugiej z władzą czy konkretnie rządem, próbując je niejako obdarzyć legitymacją państwa.
2.3.3. S t r u k t u r a p o l i t y c z n a . W tej grupie obiektów mieszczą się główne
instytucje polityczne społeczeństwa. Mam tu na myśli w pierwszym rzędzie Polską
Zjednoczoną Partię Robotniczą wraz z jej kierowniczą czy przewodnią rolą. Jak pamiętamy, mówiliśmy już o kierowniczej roli partii przy okazji omawiania podstawowych zasad organizacyjnych systemu. Tak jednak niestety bywa, że życic burzy elegancję
typologii i klasyfikacji. To, czy kierowniczÄ… rolÄ™ partii i jej legitymizowanie badamy
analizując legitymizację ustroju czy partii nie jest w końcu najważniejsze, chodzi jedynie
K. Koźniewski, „Trybuna Ludu" 9 I 1982 r.
Legitymizacja władzy, 49
o to, by nie pominąć tego problemu, który jest centralnym zagadnieniem procesów
legitymizacyjnych.
Z jednej strony waga tego problemu polega na tym, że kierownicza rola partii jest nie
tyle jedną z podstawowych, co najważniejszą zasadą organizacyjną systemu i tak jest
postrzegana przez samą partię. Jednocześnie, jak można sądzić na podstawie bardziej
czy mniej systematycznych i udokumentowanych świadectw, uznanie tej zasady w porównaniu do innych elementów ustroju było stosunkowo słabe i ulegało poważnym wahaniom. O poczuciu zagrożenia kierowniczej roli partii w 1956 roku można sądzić na
podstawie niektórych oficjalnych wystąpień z tego okresu. Wskazywał na to m. in.
W. Gomułka na naradzie pierwszych sekretarzy KW w dniu 23 października 1956
roku . Dla lat osiemdziesiątych mamy bardziej systematyczne dane, wyraźnie świadczące o kryzysie zaufania do partii. W sumie więc, zarówno ze względu na rolę odgrywaną przez PZPR w polskim systemie politycznym, jak i wagę zasady jej kierowniczej roli te elementy systemu politycznego poddawane były szczególnie intensywnym zabiegom legitymizacyjnym, z użyciem wielorakich i zróżnicowanych argumentów.
Wśród innych ważnych instytucji politycznych wymienić należy rząd i Sejm. Uwaga
propagandy skupiała się na tych instytucjach zwykle w czasach kryzysów, gdy przywracano im ich konstytucyjne miejsce. Warto jednak wskazać na pewną ważną rolę, jaką te instytucje, a szczególnie Sejm, odgrywały i odgrywają w procesach legitymizacji. Dostarczają one innym obiektom legitymacji o charakterze formalno-lagalnym. Miało to miejsce np. w przypadku uchwalenia przez Sejm poprawki do konstytucji, dotyczącej
przewodniej roli PZPR w procesie budowy socjalizmu. Zabiegi zwiÄ…zane z legitymizacjÄ…
Sejmu i rządu są mniej bogate i zróżnicowane, jako że podstawy legitymacji obu tych
instytucji mają właśnie charakter formalno-legalny, wynikający z ich umiejscowienia
w systemie politycznym przez konstytucję. Warto jednak podkreślić, że w przypadku
Sejmu jako legitymację pomocniczą stosuje się odwołania do historii i „tradycji
polskiego parlamentaryzmu", Sejmu Czteroletniego i ogólnie pozytywnych wyobrażeń
na temat parlamentu, jakie funkcjonują w społeczeństwie.
Spośród instytucji, które należałoby jeszcze uwzględnić w tej grupie obiektów, należy