Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
temat jakiegoś dzieła plastycznego w ko-
Przedstawione uwagi wskazujÄ…, Åœe
dzie wyobraÅœeniowym aniÅœeli w kodzie
kaÅœde z proponowanych stanowisk - za-
werbalnym), z drugiej natomiast przez
WYOBRAŹ NIA
283
indywidualne preferencje poznawcze (typ
strategiami. Dopiero niedawno zaczęły się
„wzrokowca" czy typ preferujący wykorzy-
pojawiać prace, które łączą analizę proce-
stanie opisu abstrakcyjnego). Psychologia
sów poznawczych z róŜnicami indywidu-
poznawcza, zainteresowana samymi pro-
alnymi. Prace te jednak dotyczÄ… innych
cesami poznawczymi, abstrahuje z reguły
dziedzin - inteligencji (Sternberg, 1985;
od róŜnic indywidualnych, które mogą być
Nęcka, 2000), czy teŜ uwagi (Nęcka, Szy-
przyczyną posługiwania się odmiennymi
mura, 1993).
7.5. Rola kodu obrazowego w przebiegu innych procesów
psychicznych
WyobraÅœenia sÄ… takimi reprezentacjami
zmiana proporcji między poszczególnymi
obiektów i zdarzeń, które cechują się duŜą
elementami obrazu (na przykład powta-
„naocznością". Zawierają teŜ informacje,
rzanie jakiegoś elementu, nowe połącze-
które skądinąd byłyby trudno dostępne, na
nie elementów składowych, powiększenie,
przykład informacje o strukturze obiektów
pomniejszenie czy przemieszczenie ele-
czy o trójwymiarowości. Tworzenie repre-
mentu w inne miejsce) oraz przemiesz-
zentacji za pomocÄ… kodu werbalnego nie
czanie i zmiana właściwości całego obrazu
daje moŜliwości wykorzystania takich in-
(na przykład rotacja czy inwersja barwna;
formacji, lub teŜ moŜliwość taka jest znacz-
Mlodkowski, 1998).
nie utrudniona. Spróbujmy, na przykład,
Dlatego teŜ wyobraŜenia były często
przybyszowi z obcej planety, który rozu-
wykorzystywane jako pewne narzędzia
mie nasz język, opisać wygląd psa. Gdyby
pozwalające zwiększyć efektywność psy-
go potem poprosić o narysowanie owego
chologicznego funkcjonowania człowieka.
psa, to prawdopodobnie rysunek ten byłby
Interesowano się głównie wykorzystywa-
bardzo odległy od wyglądu jakiegokolwiek
niem wyobraŜeń do zwiększenia efektyw-
rzeczywistego psa. Czy w naszym opisie
ności pamięci, a takŜe do stymulowania
umieścilibyśmy informację, Ŝe uszy psa
twórczości. Osobne miejsce zajmuje wyko-
znajdują się wyŜej niŜ jego oczy? Zapewne
rzystywanie róŜnych procedur „wyobraŜe-
nie, na rysunku takÄ… informacjÄ™ umiesz-
niowych" jako technik psychoterapeutycz-
czamy bez zastanowienia, natomiast nie
nych i psychokorekcyjnych.
zawieramy jej w opisie werbalnym, ponie-
waŜ wydaje się nam zupełnie oczywista.
7.5.1. Wpływ
Nie umieszczamy jej takŜe z wcześniej
wyobraŜeń na pamięć
wspomnianego powodu, Ŝe język niezbyt
dobrze nadaje siÄ™ do ukazywania prze-
WyobraÅœenia, zgodnie z przedstawionÄ…
strzennych konfiguracji obiektów. Wyobra-
wcześniej koncepcją Paivio, polepszają pa-
Ŝenia pozwalają wykonywać pewne ope-
mięć dzięki mechanizmowi podwójnego
racje, których nie moŜna przeprowadzić
kodowania. Te informacje, które przecho-
przy posługiwaniu się kodem werbalnym.
wywane są w dwóch niezaleŜnych kodach,
Do takich operacji naleŜy między innymi
będą lepiej pamiętane, poniewaŜ oba spo-
2X4
PS/CHOIDGIA POZNANIA
soby przechowania mogÄ… siÄ™ nawzajem
o „niskim potencjale wyobraŜeniowym" są
uzupełniać. Przykładowo, jeśli zdarzy się,
zwykle bardziej abstrakcyjne. Ten czynnik
Ŝe zapomnimy jakiś materiał, moŜemy
moŜe być zatem odpowiedzialny za róŜnice
mieć jeszcze w pamięci skojarzone z nim
w łatwości uczenia się tych dwóch grup
obrazy lub wyobraŜenia; one właśnie po-
słów.
zwolą dotrzeć do potrzebnych informacji.
Innym czynnikiem, który moŜe róŜni-
Skrajnym przykładem takiego polep-
cować łatwość zapamiętywania słów ła-
szającego pamięć oddziaływania wyobra-
two i trudno wyobraŜalnych, jest fakt, iŜ
Ŝeń mogą być wyniki badań nad uczeniem
te pierwsze są wcześniej opanowywane