Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Ważne miejsce w świecie mentalnym zajmuje pojęcie Boga - Stwórcy,
kreatora świata, od którego pochodzi przekaz podstawowych wartości: tak
jak go Pan Bóg stworzył; jak Bóg przykazał; jak Kuba Bogu tak Bóg Kubie;
między Bogiem a prawdą; daj Boże; niech Bóg broni; czekać na
zmiłowanie boskie; wola boża; obraza boska; Bóg prowadzi; mieć Boga w
sercu; Bóg tak chciał; nie daj Boże; łaska boska; Bóg zapłać; Bogu dzięki;
pożal się Boże; łaska boska; dar boski.
Przeciwieństwem jest diabeł, szatan, nośnik zła:, diabeł go podkusił, diabli
wiedzą, diabli go biorą, mieć diabła za skórą, diabli nadali, szatański
pomysł, diabeł w kogoś wstąpił, diabelska sztuczka, precz szatanie!, diabeł
wcielony, diabła wart, diabelski młyn, diablo drogi.
Utrwalone w tradycji mentalnej przekonanie o przeznaczeniu,
wywierającym wpływ na ludzkie losy odzwierciedlają związki: co ma wisieć
nie utonie, urodzony w czepku, urodzić się pod szczęśliwą gwiazdą, co
komu pisane, to go nie ominie, było mu sądzone.
Cechy pożądane, dobroć życzliwość, ofiarność mają swoje obszerne
odbicie w związkach: mieć złote serce; mieć serce na dłoni; dać się za
kogoś porąbać; iść za kimś w ogień; nie skrzywdzić muchy.
Przeciwieństwo tych postaw jest nacechowane surowym osądem i ma
odbicie w frazeologizmach: zepsuty do szpiku kości; idzie po trupach;
człowiek bez sumienia; krew by wyssał z człowieka; sprzedałby własną
matkę; wpędzić do grobu; stracić twarz.
8/64
więcej na maximus.pl
Cześć II. Rodzaje wiersza, stylistyka
5. Jakimi cechami wyróżnia się wiersz sylabiczny?
Odpowiedz odwołując się do przykładu (J. Kochanowski Pieśń II ks. I)
Serce roście | patrząc na te czasy!
Mało przed tym | gołe były lasy,
Śnieg na ziemi | wysszej łokcia leżał,
A po rzekach | wóz nacięższy zbieżał.
Wiersz sylabiczny w każdym wersie posiada jednakową liczbę sylab.
Posiada stały przedział międzywyrazowy, nazywany średniówką (tutaj po
5 sylabie), pełni ona funkcję rytmizującą.
Posiada stały układ rymów (tutaj: czasy | lasy, leż ał | zbieżał (tutaj aa, bb, rymy żeńskie).
Schemat wiersza powtarza się we wszystkich strofach utworu. Rym pełni
funkcje rytmizującą w większym stopniu niż wyraz przed średniówką.
Wiersz sylabiczny osiągnął dojrzałość artystyczną w twórczości J.
Kochanowskiego. Jest podstawowym, najbardziej rozpowszechnionym
polskim systemem wersyfikacyjnym.
6. Jakie są różnice między wierszem sylabicznym a
sylabotonicznym?
Wiersz sylabotoniczny jest typem systemu wersyfikacyjnego, któremu
dojrzałą postać nadał romantyzm. Posiada wszystkie cechy wiersz
sylabicznego – jednakową ilość sylab w każdym wersie, średniówkę,
dokładne rymy. W wierszu sylabicznym stałe miejsca akcentowe
przypadały przed średniówką i w klauzuli – zakończeniu wersu. Wiersz
sylabotoniczny posiada uporządkowane akcenty padające w tych samych
miejscach w obrębie całego wersu. Rytmikę wiersza sylabotonicznego
określa się na podstawie stóp składających się z jednej sylaby
akcentowanej i innych nieakcentowanych, powtarzających się w obrębie
każdego wersu.
Przykład:
O szyby deszcz dzwoni+ deszcz dzwoni jesienny - -‘- |- -‘- + - -‘ - ||- -‘ -|
- -‘ –
I pluszcze jednaki + miarowy niezmienny - -‘- | - -‘- +- -‘ - ||- -‘-|- -‘ -
Dżdżu krople padają + i tłuką w me okno - -‘- |- -‘- +- -‘ - ||- -‘-|- -‘ –
Leopold Staff Deszcz jesienny
Szczególnym typem wiersza sylabotonicznego jest przejęty z literatury
antyku heksametr. Przykładem heksametru polskiego jest C. Norwida
Bema pamięci rapsod żałobny.
Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz,
9/64
więcej na maximus.pl
_’_ _’_ _ _’_ || _’_ _ | _’_ _ | _’_ 15 (7 + 8)
Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan? –
_’_ _’_ _ _’_ || _’_ _ | _’_ _ | _’_ 15 (7 + 8)