Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

GKA z 14 II 1963 r., OSPiKA 1963, poz. 263, z aprobuj�cymi glosami E. Dr y 11 a, OSPiKA 1964, poz. 42, i M. M a d e'y a, OSPiKA 1964, poz. 132; K. G a n d o r, System prawny normalizacji..., s. 36.
42 Ustawa z 28 III 1963 r. o znakach towarowych, Cz. U. nr 14, poz. 73.
13 Por. C. �u�awska, Gwarancja przy sprzeda�y, s. 70 i nast.
ae
III. OZNACZENIE �WIADCZENIA
PRZEZ STRONY STOSUNKU ZOBOWI�ZANIOWEGO
LUB PRZEZ OSOBY TRZECIE
Poza wypadkami ustalenia �wiadczenia lub jego jako�ci w trybie administracyjnym z regu�y �wiadczenie zostaje oznaczone w drodze porozumienia stron stosunku zobowi�zaniowego. Czasem oznaczenie to nast�pi� mo�e r�wnie� w drodze jednostronnego o�wiadczenia (np. w wypadku przyrzeczenia publicznego). Dla oznaczenia �wiadczenia maj� w�wczas istotne znaczenie przepisy ksi�gi I kodeksu cywilnego dotycz�ce skutk�w czynno�ci prawnych i o wyk�adni o�wiadcze� woli (art. 56, 58 � 1 i art. 65 k.c). W zwi�zku z odes�aniami do ustalonych zwyczaj�w, jakie znajdujemy zar�wno w przepisie art. 56, jak i 65 k.c, dla dok�adniejszego oznaczenia �wiadczenia w razie braku bardziej szczeg�owych postanowie� zawartych w o�wiadczeniach stron pewna rola mo�e przypa�� r�wnie� w tym wzgl�dzie zwyczajom stosowanym w obrocie.
Strony, kszta�tuj�c tre�� stosunku zobowi�zaniowego w drodze umowy, mog� postanowi� m.in., �e bli�szego oznaczenia �wiadczenia dokona ju� po powstaniu zobowi�zania jedna ze stron lub osoba trzecia. Kodeks cywilny nie zawiera w tej materii specjalnych przepis�w w przeciwie�stwie do kodeksu zobowi�za�, kt�ry kwesti� t� regulowa� w przepisach zawartych w art. 59 k.z. dotycz�cych w og�lno�ci mo�liwo�ci oznaczenia �wiadczenia przez osob� trzeci� i w art. 297 k.z. dotycz�cym mo�liwo�ci oznaczenia ceny sprzeda�nej przez stron� lub osob� trzeci�44. Brak odpowiednich przepis�w w kodeksie cywilnym nie wy��cza bynajmniej takiej mo�liwo�ci r�wnie� obecnie. Wynika to cho�by z og�lnej zasady swobody um�w, a je�li chodzi o oznaczenie ceny, podstawy do tego rodzaju ustalenia mo�na dopatrywa� si� w og�lnych sformu�owaniach art. 536 � 1 k.c.45 Brak odpowiednich przepis�w utrudnia niew�tpliwie rozstrzyganie kwestii, jakie mog� powsta� w zwi�zku z zamieszczeniem w umowie stron postanowie� omawianego typu, jednak�e nale�y � jak mo�na s�dzi� � stan�� na stanowisku, �e zar�wno poprzednie uregulowania, jak i ustalone na ich tle pogl�dy powinny r�wnie� obecnie stanowi� przynajmniej wskaz�wk� interpretacyjn� co do rozstrzygni�cia mog�cych powsta� w�tpliwo�ci46.
44 Mo�na mie� w�tpliwo�ci, czy pomini�cie tych przepis�w w kodeksie cywilnym by�o celowe. Jako przyk�ady ustawodawstw, kt�re zawieraj� szczeg�owe w tym wzgl�dzie uregulowania, nale�y wskaza� k.c.n. z 1896 r. (� 315�319), k.c. Nap. (art. 1592), k.c. austr. (� 1056).
45 Mo�liwo�� tak� dopuszczaj� m.in. ju� pod rz�dem kodeksu cywilnego W. Czach � r s k i (Prawo zobowi�za�, s. 80�81) i W. Kury�owicz, (Komentarz do k.c, t. II, s. 1262).
46 Por. A. O h a n o w'i c z, Okre�lenie �wiadczenia przez osob� trzeci� w kodeksie zobowi�za�, RPE 1936; L. Doma�ski, Instytucje kodeksu zobowi�za�, s. 58 i nast.; R. Longchamps, Zobowi�zania, s. 161 i nast.; W. Czach�rski, Zarys prawa
Pozostawienie okre�lenia �wiadczenia, a zw�aszcza ceny lub innego rodzaju zap�aty osobie trzeciej ma w praktyce szczeg�lne znaczenie w tych sytuacjach, gdy strony same nie maj�c wystarczaj�cego rozeznania odwo�uj� si� do opinii ekspert�w. Tego rodzaju klauzule umowne nabieraj� najwi�kszego znaczenia w tranzakcjach handlu zagranicznego, w kt�rych stosunkowo cz�sto spotykamy wypadki powierzenia ustalenia ostatecznej ceny towaru wskazanym ekspertom lub organizacjom mi�dzynarodowego arbitra�u. Pozostawienie oznaczenia �wiadczenia jednej ze stron ma du�o mniejsze w praktyce znaczenie, jednak�e zdarzy� si� mo�e, zw�aszcza w stosunkach mi�dzy osobami bliskimi albo gdy ma by� oznaczone �wiadczenie o niewielkiej warto�ci. Obie sytuacje nale�y rozwa�y� oddzielnie.
Gdy strony powierzy�y oznaczenie �wiadczenia osobie trzeciej, istotne znaczenie dla dalszego kszta�towania si� stosunku zobowi�zaniowego mi�dzy nimi maj� dwie okoliczno�ci, a mianowicie, czy strony poda�y obiektywne kryteria, na podstawie kt�rych osoba trzecia ma dokona� oznaczenia �wiadczenia, i po drugie, czy strony wyra�nie nie zastrzeg�y, �e nikt inny poza wskazan� osob� nie mo�e oznaczy� �wiadczenia. Dok�adno�� oznaczenia podstaw mo�e by� r�na, wystarczy jednak, gdy z tre�ci o�wiadczenia stron wynika, �e odwo�uj� si� one do og�lnych kryteri�w s�uszno�ciowych (oznaczenie �wiadczenia ma nast�pi� wed�ug �s�usznego uznania"), aby mo�na by�o przyj��, i� uznanie osoby trzeciej powinno odpowiada� pewnej obiektywnej mierze. W przeciwnym razie wobec braku jakiejkolwiek wskaz�wki podanej przez strony nale�y uzna�, �e oznaczenie �wiadczenia pozostawione zosta�o do dowolnego uznania osoby trzeciej. W zale�no�ci z kolei od tych okoliczn�ci r�ne s� skutki braku oznaczenia �wiadczenia przez osob� trzeci� w przewidzianym terminie, jak i nieprawid�owo�ci oznaczenia przez ni� �wiadczenia. Gdy kryteria oznaczenia �wiadczenia przez osob� trzeci� s� zobiektywizowane, a osoba trzecia nie dokonuje oznaczenia w przewidzianym terminie albo oznacza �wiadczenie, ale z pogwa�ceniem tych kryteri�w, nale�y uzna�, �e w razie sporu powsta�ego z tego powodu mi�dzy stronami ka�da z nich mo�e zwr�ci� si� do s�du, aby ten dokona� oznaczenia �wadczenia. Jest to sytuacja podobna do tej, kiedy strony wskazawszy podstawy przysz�ego oznaczenia �wiadczenia same mia�y dokona� wsp�lnie tego ustalenia i na tym tle dosz�o mi�dzy nimi do sporu. Chodzi w tym wypadku o uzupe�nienie woli stron, a poniewa� podstawy do takiego uzupe�nienia s� zobiektywizowane (konkretnie podane zosta�y przez strony kryteria albo zamieszczone zosta�o odes�anie do obiektywnej miary s�uszno�ci), s�d jest w stanie wyda� orzeczenie zast�puj�ce o�wiadczenie osoby trzeciej. Jednak�e b�dzie to wy��czone, je�eli strony wyra�nie zastrzeg�y, �e nikt poza wskazan� osob� nie mo�e dokona� oznaczenia �wiadczenia. W takim wypadku oznaczenie �wiadczenia przez osob� trzeci� nale�y uzna� za warunek skuteczno�ci umowy i wobec tego brak takiego oznaczenia
7 � Sy�tem prawa t. III, er. I
albo jego nieprawid�owo�� (kt�r� mo�e stwierdzi� s�d) powoduje, �e umowa staje si� bezskuteczna i zobowi�zanie nale�y traktowa� jako nieby�e.