Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Mistrzostwo tym systemem zdobyli: M. M. Botwinnik
(ZSRR) 1948-55 oraz 1958-60 i 1961-62, W. W. Smysłow (ZSRR) 1957-58, M. N. Tal (ZSRR) 1960-61, T. T. Petrosjan (ZSRR) 1962-69, B. W
Spasski (ZSRR) 1969-72, R. Pisher (USA) od 1972. P. FEENSTRA Kiiiiper Hunderl lahre Srharh-Turntere 18SI-1950. Amsterdam 1964; S.
GAWUKOWSKI Olimpiady Szacha- . we 1924-1970, Warszawa 1972, s. 448; Yearbook of Int. Or-Sanizations 1973.
• 3429
SZANTUNG (ang. Shantung, franc. Chan-Toung, hiszp. Shantung, roś. Szańdun), prowincja wsch. Chin, teren penetracji niem. w XIX w. na
bazie Traktatu niemiecko-chiń. z 6 Ul 1898, udzielającego Rzeszy koncesji na budowę dróg żelaznych, kabli podwodnych i eksploatacji kopalń;
28 VI 1919 art. 156-158 Traktatu Wersalskiego Niemcy zrzekły się wszelkich praw do własności ruchomych i nieruchomych w S. oraz przywile-
jów, przyznanych Niemcom przez Chiny, 1898, na rzecz Japonii. Nastąpiło to bez zgody Chin i było przedmiotem sporu japońsko-chiń., roz-
strzygniętego na korzyść Chin dopiero klęską Japonii 1945 i powstaniem Chińskiej Republiki Ludowej 1949.
• 3430
SZARAŃCZA (ang. Locust, franc. Criquet, hiszp. Langosta, roś. Sarancza), przedmiot wspólnych akcji międzynar. w celu -obrony przed klęską
nalotów sz. na pola uprawne.
Org. międzyrząd. zarej. w ONZ:
Międzynar. Afryk. Organizacja d/a Migracji Szarańczy, Int. African Migratory Locust Organization. Organization int. contre le criquet migrateur african. OIOMA, zał. 1955, po ratyfikacji
konwencji z 14 V 1952 przez rządy 20 państw afrykańskich, z siedzibą w Bamako (Mali). Publ. Locusta.
Międzynar. Służba Kontroli Czerwonej Sz.. Int. Red Locust Control Seryice, Servicc Int contre Ic criquet nomadę, zat. konwencją londyńską z 22 n 1949, która weszła w życie 5 VIII 1949, podp
przez 13 państw afryk. oraz Belgię, Portugalię i W. Brytanię. Siedziba: Mbala (Zambia).
Org. Kontrolna d/s pustynnej sz. we Wsch. Afryce, Desert Locust Control Organization for Eastern Africa. zał. konwencją z 20 VIII 19fi2, podp. w Addis Ahebic przez rządy Etiopii, Kenii,
Somalii, Tanganiki i Ugandy. Siedziba; As-mara (Etiopia). Puhl. Desert l,orust Siruation.
Wspólna Organizacja d/s Walki z Sz. i Ptactwem, Joint Anti-Locust and Anti-Aviarian Organization — Organisation commune de łutte antiacridienne et de lutte antiaviaire (OCLALAV), zał.
konwencją z 28 V 1965 przez rządy 9 państw b. Afryki franc. Siedziba: Dakar.
B. P. UVAROV I.OTUSI Research and Control 1925-1950, London 1951; The Story ot ihe Inst. Red Lorust Control Seryice, London 1957; D. L. SUNN Nomad Enrompassed, London 1960; Deseń
Lornet Proiect: Finał Report, FAO Rome 1968;
S. BARON The Desert Locust, London 1971; Yearbook of Int. Organizations, 1973.
• 3431
SZARM ASZ-SZAJCH (ang., franc., hiszp.. Sharm el-Sheik, roś. Szarm asz Szajch), port kluczowy dla kontroli ruchu statków w zat. Al-Akaba
przez cieśninę Tiran, na płw. Synaj, okupowany dwukrotnie 29 X 1956 i 7 VI 1967 przez wojska Izraela, przedmiot obrad i rezolucji R. Bezp. i
Zgr. Og. NZ (Rez. 997 i 1000/XI). W pierwszym przypadku Izrael wycofał się 8 III 1957 i na podstawie umowy ONZ z rządem Egiptu
przebywały tam Doraźne Siły Zbrojne NZ (UNEF) do 20 V 1967, kiedy Egipt zażądał od Sekr. Gen. ONZ wycofania UNEF, co zostało zgodnie z
umową zaakceptowane natychmiast. Wojska Izraela 7 VI 1967 dokonały drugiej inwazji na płw. Synaj i oku-
3432 Szelf kontynentalny
powały również Sz. asz-Sz. celem kontrolowania cieśniny Tiran, co stało się ponownie przedmiotem obrad organów najwyższych ONZ. UN Doc.,
A. 3276; UN Revlew 261/1957; UN Monthly Chronicie, July 1967.
• 3432
SZELF KONTYNENTALNY (ang. Continental shelf, franc. Plateforme continentale, hiszp. Plata-forma continental, roś. Matierikowaja otmiel,
roa-tierikowyj szelf), przedmiot prawa międzynar., u-znany IV Konwencją Genewską o Szelfie Kontynentalnym, Convention on the Continental
Shelf, Convention sur le plateau continental, z 29 IV 1958, wg której:
„Wyrażenie „szelf kontynentalny" oznacza dno morskie i podziemia przestrzeni podmorskich przyległych do wybrzeży, lecz położonych poza pasem Morza Terytorialnego do głębokości 200 m
(około 100 sążni) lub poza tą granicą, do miejsca, gdzie głębokość pokrywających wód pozwala eksploatować bogactwa naturalne tych rejonów. Państwo nadbrzeżne wykonuje nad szelfem
kontynentalnym prawa suwerenne w celu badania i eksploatacji jego bogactw naturalnych. Prawa państwa nadbrzeżnego do szelfu kontynentalnego nie wpływają na sytuację prawną Morza
otwartego w odniesieniu do wód pokrywających, ani na sytuację prawną przestrzeni powietrznej położonej nad tymi wodami... W wypadku, gdy ten sam szelf kontynentalny przylega do tery-
torium dwóch lub więcej państw, których brzegi położone są naprzeciw siebie, rozgraniczenie szelfu kontynentalnego między tymi państwami określone jest przez porozumienie między tymi
państwami**.
Stanowisko Polski, ZSRR i NRD określa Deklaracja o sz.k. M. Bałtyckiego podp. w Moskwie 23X1968; aprobuje ona zasady IV Konwencji
Genewskiej o demilitaryzacji dna i podziemia m. Bałtyckiego. Potrzeba konwencji międzynar. stała się koniecznością wobec zainteresowania
państw odkrywanymi bogactwami naturalnymi (nafta) w sz.k.
W systemie międzynar. pierwszym krajem, który ogłosił, iż jego „suwerenność rozciąga się na morze terytorialne i platformę kontynentalną" była
Argentyna, 2411944; następnie USA 28 IX 1945' oraz Chile, Ekwador i Peru w 1952. USA w 1964 ustawą S. 1991 rozciągnęły swe prawa na pas
sz.k. szerokości 300 mil od Wybrzeży. Wcześniej X Konferencja Międzynar. Ameryk, w Caracas, 1954, zainicjowała studia tego problemu, które
zrealizowała w 1956 Międzyamer. Konferencja Specjalna w Trujillo (Peru).
Polska 29X1968 podp. z NRD, a 28 VIII 1969 z ZSRR umowy o rozgraniczeniu szelfu. Podobne umowy bilateralne zawarła większość państw
nadmorskich na bazie IV Konwencji Genewskiej. Spór między NRP a Danią i Holandią został przekazany MTS, który 20 TT 1969, orzekł, nie
wchodząc w meritum sprawy, iż rozgraniczenie sz.k. musi nastąpić drogą rokowań i podpisaniem odpowiednich umów. W 1970 Zgr. Og. NZ Rez.
2749/XXV uchwaliło Deklarację zasad rządzo-cych dnem oceanów i jego podziemi poza granicami jurysdykcji krajowej, Declaration of Prin-
ciples Governing the Sea-Bed and the Ocean Floor and the Subsoil Therof beyond the Limits of National Jurisdiction (-* dno oceanów). W
kwietniu 1971 odbyło się Seminarium ONZ d/s wykorzystania zasobów mineralnych sz.k., UN In-ternational Seminar on the Development of the
Minerał Resources of the Continental Shelf.