Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Œrodki te powinny umo¿liwiæ op³acenie sk³adek cz³onkow-
skich oraz prefinansowanie i wspó³finansowanie projektów.
Powy¿sze warunki prze³o¿one na elementy zasad konstruowania bud¿e-
tu pañstwa oznaczaj¹, ¿e:
• nale¿y, na miarê mo¿liwoœci gospodarki, redukowaæ indywidualny wy-
miar podatków; Ÿród³em zwiêkszania wp³ywów powinny staæ siê efek-
tywniejsze zasady poboru podatków oraz rozszerzanie – wraz z postê-
puj¹cym procesem rozwoju gospodarki – bazy podatkowej;
• poziom deficytu bud¿etu pañstwa powinien byæ œciœle kontrolowany
i utrzymany na poziomie poni¿ej 60% PKB;
• wygospodarowaæ nale¿y, poprzez porz¹dkowanie i ograniczanie wydat-
ków lub lepsze wykorzystanie posiadanych œrodków, wolne zasoby na
finansowanie p³atnoœci zwi¹zanych z UE.
2.2. Decentralizacja
Zwiêkszenie efektywnoœci realizacji wydatków publicznych to m.in. prze-
kazanie na szczebel lokalny – do samorz¹dów terytorialnych – rosn¹cej kwoty
dochodów oraz wydatków dotychczas finansowanych z bud¿etu pañstwa.
ESA’95 II filar ubezpieczeñ spo³ecznych w³¹czono do sektora instytucji rz¹dowych i samorz¹do-
wych, poza sektorem pozostawiono Agencjê Rynku Rolnego) oraz sposób obliczania d³ugu publicz-
nego. D³ug wg ESA’95 nie obejmuje (w przeciwieñstwie do metodologii polskiej) zobowi¹zañ
wymagalnych, czyli wydatków nieuregulowanych w terminie (stanowi¹ wydatek na bazie memo-
ria³owej) oraz potencjalnych wyp³at z tytu³u porêczeñ i gwarancji.
~ 81 ~
O NAPRAWIE NASZYCH FINANSÓW
Obecnie bud¿et przekazuje samorz¹dom terytorialnym dochody w postaci:
1) udzia³ów w podatkach od dochodów osób fizycznych i osób prawnych,
2) subwencji,
3) dotacji.
Udzia³y w podatkach oraz subwencje s¹ dochodami w³asnymi jednostek
samorz¹du terytorialnego i mog¹ byæ spo¿ytkowane na cele wybrane przez
spo³ecznoœci lokalne. Dotacje s¹ strumieniem dochodów na œciœle okreœlone,
przez ustawy i administracjê rz¹dow¹, rodzaje wydatków. W przypadku
dotacji ich odbiorcy maj¹ ograniczone pole decydowania o sposobie i skali
wykorzystania œrodków39. Prowadzi to niejednokrotnie do postêpowañ niego-
spodarnych i ³amania dyscypliny finansów publicznych.
W PNFR zaproponowane zosta³o zwiêkszenie udzia³ów jednostek samo-
rz¹du terytorialnego w podatkach dochodowych, przekazanie równolegle
odpowiedzialnoœci za realizacjê zadañ finansowanych dotychczas z dotacji
oraz postêpuj¹ce zwiêkszenie puli œrodków pozostaj¹cych do dyspozycji
samorz¹dów40.
Przy konstruowaniu bud¿etu pañstwa kontynuacja decentralizacji ozna-
cza zmniejszenie dochodów oraz redukcjê wydatków w porównaniu z obec-
nym stanem.
2.3. Porz¹dkowanie zasad kalkulacji
wydatków i prezentacji bud¿etu
Dzia³ania w tym zakresie polegaj¹ na posuniêciach przywracaj¹cych
zwiêkszon¹ elastycznoœæ w okreœlaniu pu³apu nak³adów na finansowanie
wydatków poprzez odst¹pienie od ustawowo lub zwyczajowo stosowanych
metod automatycznej indeksacji oraz waloryzacji. Przedsiêwziêcia propono-
wane na tym polu zosta³y omówione w rozdziale IX.
W tym samym rozdziale proponuje siê zwiêkszenie kontroli nad wydat-
kami ze œrodków specjalnych jednostek bud¿etowych oraz wprowadzenie
mechanizmu eliminowania struktur organizacyjnych, które wype³ni³y swoje
zadania lub nie potwierdzi³y swojej przydatnoœci.
39 Obecnie obowi¹zuj¹ca ustawa o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego w latach
1999-2003 dopuszcza zmianê przeznaczenia dla najwy¿ej 15% œrodków pochodz¹cych z dotacji.
40 Te zagadnienia omówione zosta³y szczegó³owo w rozdziale IV.
~ 82 ~
PROGRAM NAPRAWY FINANSÓW RZECZYPOSPOLITEJ
Wejœcie do Unii Europejskiej spowoduje potrzebê usystematyzowania
zasad prezentacji bud¿etu pañstwa oraz wprowadzenia nowych elementów
w jego przedstawieniu. Na przyk³ad niezbêdne jest w³aœciwe ujêcie w bud¿e-
cie pañstwa finansowania pomostowego niektórych wydatków wspó³finanso-
wanych z UE (prefinansowanie) czy te¿ wyodrêbnienie wydatków finansowa-
nych dochodami z prywatyzacji. Stopniowo te¿ nale¿y dostosowywaæ zasady
prezentowania polskiego bud¿etu w sposób umo¿liwiaj¹cy porównania miê-
dzynarodowe wed³ug zasad zaleconych przez ESA’9541.