Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Zarazem jednak � skoro istot� modelu parlamentarnego jest polityczna identyczno�� wi�kszo�ci parlamentu (pierwszej izby) i rz�du � istniej� te� inne, znacznie bardziej odformalizowane, co nie oznacza, �e mniej efektywne, mechanizmy przejawiania si� owej od-
L. Garlicki, Parlament..., op. cii., s. 247.
153
Lech Garlicki
powiedzialno�ci. Jak trafnie wskazuje W. Sokolewicz, �w okre�lonych warunkach, stworzonych zw�aszcza odpowiedni� kultur� polityczn� elit rz�dz�cych, formy te w pewnym stopniu mog� zast�powa� wotum nieufno�ci, stanowi� jego substytut",222 jak sama nazwa wskazuje, ��czy sieje z negatywn� ocen� polityki prowadzonej przez rz�d (jego ministr�w). St�d, z jednej strony � czysto polityczne formy egzekwowania odpowiedzialno�ci, realizuj�ce si� na forum klub�w parlamentarnych czy nawet pozaparlamentarnych gremi�w partyjnych i znajduj�ce wyraz w rezygnacji ministra czy udzielenia mu dymisji przez premiera, a z drugiej strony � r�nego rodzaju demonstracje niezadowolenia okazywane ministrowi przez parlament (krytyczne debaty, odrzucania sprawozda� i informacji) czy przez komisje, sugeruj�ce potrzeb� dokonania stosownej zmiany w sk�adzie gabinetu.
Odpowiedzialno�� rz�dowa mo�e przybiera� charakter zar�wno solidarny (co dotyka losu ca�ego gabinetu, wi�c w pierwszym rz�dzie premiera), jak i indywidualny (gdy ogranicza si� do poszczeg�lnych cz�onk�w rz�du). Nie bez racji zwraca si� uwag�, �e o ile odpowiedzialno�� solidarna stanowi conditio sine qua non modelu parlamentarnego, to odpowiedzialno�� indywidualna nie ma tak uniwersalnego charakteru.223 W systemach opartych na silnej pozy-q'i szefa rz�du indywidualna odpowiedzialno�� ministr�w mo�e mie� wr�cz dysfunkcjonalny charakter, pozwalaj�c na rozbijanie politycznej jedno�ci gabinetu i utrudniaj�c premierowi (kanclerzowi) nadawanie kierunk�w jego dzia�alno�ci. Z drugiej jednak strony nie mo�na nie zauwa�y�, �e solidarna odpowiedzialno�� Rady Ministr�w ma cz�sto charakter iluzoryczny. W aspekcie politycznym jej egzekwowanie musi ogranicza� si� do drastycznych przypadk�w kryzysu w stosunkach mi�dzy parlamentem a rz�dem. W aspekcie prawnym jej egzekwowanie bywa za� w r�ny spos�b utrudniane, co jest szczeg�lnie widoczne w zracjonalizowanej wersji parlamentaryzmu. Wykluczenie indywidualnej odpowiedzialno�ci cz�onk�w rz�du przed parlamentem mo�e wi�c okaza� si� r�wnoznaczne z wykluczeniem odpowiedzialno�ci rz�dowej w og�le.
222 W. Sokolewicz (w:) Komentarz..., op. cit., komentarz do art. 66 m.k., uwaga 10.
223 Zob. szeroka informacja por�wnawcza: W. Sokolewicz (w:) Konstytucja.,., op. cit., komentarz do art. 159, uwaga 2, s. 1-4.
154
Rada Ministr�w: powo�ywanie � kontrola � odpowiedzialno��
2. Polski model odpowiedzialno�ci Rady Ministr�w wykazuje pi�� cech podstawowych, dobrze plasuj�cych obecne rozwi�zania na tle tradycji konstytucyjnej.
Po pierwsze, odpowiedzialno�� ta jest powi�zana wy��cznie z parlamentem, za� prezydent jest ca�kowicie wy��czony z porz�dku jej egzekwowania. Jest to oczywista konsekwencja zar�wno polskiej tr�dyq'i, jak i do�wiadcze� minionego dziesi�ciolecia, zreszt� odpowiedzialno�� rz�du (ministr�w) wobec g�owy pa�stwa ma sens tylko w systemie prezydenckim.
Po drugie, w ramach parlamentu odpowiedzialno�� ta jest powi�zana wy��cznie z. Sejmem, za� Senat jest ca�kowicie wy��czony z porz�dku jej egzekwowania. Tak�e w tym zakresie mo�na m�wi� o polskiej tradycji, kt�ra sprzeciwia si� przyznawaniu drugiej izbie nawet uprawnie� kontrolnych wobec rz�du. Za zdecydowanie nietypowe nale�y te� uzna� � w wymiarze por�wnawczym � ustanawianie odpowiedzialno�ci rz�du (ministr�w) wobec obu izb parlamentu.
