Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
wielotomowiec, dreszczowiec, cinieniowiec, zawaowiec i in.
Suf. -ka przeksztaca na rzeczownik wyraenia z rzeczownikiem eskim lub nijakim i
przymiotnikiem, najczciej na -owy, cho moliwe s take inne typy, np. -any: kartoflana
zupa -> kartoflanka, somiana wycieraczka > somianka, budowlane liceum > budowlanka
kamera lustrzana > lustrzanka; suf. -ski wystpuje w podstawie wyrazw: narciarka /narciarska
czapka/, farmerk, ^/-w^^^^^^^^^^^^^,^^,^^^ < prywatna zabawa.
Derywaty z suf. -ka maj w duym stopniu charakter rodowiskowy, szerz si np, w handlu
jako nazwy rnego typu odmian towarw: wena, ubraniowa > ubraniwka, materia
pocielowy > pocielwka, materia koszulowy, paszczowy > koszulwka, paszczwka.
Inna grupa semantyczna to nazwy lamp: np. neonwka, jarzeniwka, karbidwka, nazwy
rnych typw filmw: kreskwka, krtkometrawka, nazwy rnego typu szk:
wieczorwka, zawodwka, podstawwka; nazwy typw samochod w.osobwka, wysci-
gwka, ciarwka; nazwy czapek: cyklistwka, narciarka, dokejka; nazwy butw:
teniswki, narciarki; nazwy c.iastek, np. napoleonka, karpatka; nazwy wdek: wi-
niwka.
Suf. -ak, silnie nacechowany stylistycznie, tworzy nazwy uniwerbizowane, gwnie od
przymiotnikw na -ny: popieszniak < autobus popieszny, produkcyj n lak Opowie pro-
dukcyjna, doywotniak
C. Derywaty odrzeczownikowe. Cz z nich omwilimy przy suf. -/ow/iec,
ktry w wikszoci wypadkw tworzy nazwy motywowane take przez rzeczownik /wie-
owiec, motorowiec, bombowiec/. Niektre z nich pozostaj w relacji wycznie do rzeczow-
nika Imiczurinowiec, akowiec/.
Istniej take inne formanty tworzce NAttr od rzeczownikw.
Suf. -arz, tworzy przede wszystkim nazwy agentywne zawierajce odniesienie do obiektu
czynnoci /por. s. 41 /. Atrybutywny charakter maj te formacje, w ktrych desygnat podstawy
jest przedmiotem zamiowania osoby nazwanej przez derywat ikociarz, koc/ara, ka-
wiarz, karciarz, babiarz/ lub po prostu charakteryzuje t osob: efekciarz, anegdo-
ciarz, kawalarz, szczciarz, ndzarz, rutyniarz, spryciarz.
Jeszcze wyraniejsz funkcj epitetu peni nazwy z suf. -owicz, ktry wywodzi si z
artobliwych nazwisk komediowych /typu: Raptusiewiczl. S to derywaty tworzone doranie,
charakteryzujce osob ze wzgldu na sytuacj, cech niesta, czsto przypadkow, np.
autostopowicz, 'wagarowicz, gapowicz, totolotkowicz, karierowicz, plaowicz, urlopowicz,
wczasowicz. O wzajemnych relacjach midzy suf. -owicz i -owiec mwi dokadniej H. Sat-
kiewicz /59/.
Du,
motywi
cechuje
teryzuje
Suf.
rycina/,
nowi di
S to n
woowin
tem to n
inne.
Wreszt
niczymy:
- naz'
bmir-.hw.i
- na;
nazwanej
- naz
stawy. N
malak;
- naz
kwiecie
grudzie'
8. NAZW
Jest to
twrcz p
sufiksw: -
zowane ze
si pali', p
mona sc^
ciemne'/,
cownial', r (
Wida w
czy zaliczy
semantyczn
tak wyrazy
to nazwy n
wanych prz
oem czyn
ostro gra
Podstawo
z w a c h p
podgrup n,
47
Dua grupa nazw atrybutywnych to wyrazy obcego pochodzenia zawierajce suf. -/sta,
motywowane przez nazwy abstrakcyjnych cech z suf. -/zw, np. ^optymista to'kto, kogo
cechuje optymizm', pesymista, egoista, sadysta, konserwatysta itd. to '"osoby, ktre charak-
teryzuje pesymizm, egoizm, sadyzm, konserwatyzm' itd. /por. s. 36/.
Suf. -ina tworzy NAttr od przymiotnikw i adiektywizowanych imiesoww /tkanina,
rycina/, czsto o znaczeniu miejsca: rwnina, cienina, ysina /por. s. 49 /. Du grup sta-
nowi derywaty, ktre mog by rozumiane bd odprzymiotnikowo, bd odrzeczownikowo.
S to nazwy mis, typu cielcina ''miso cielce' lub 'miso cielcia'. Podobnie: baranina,
woowina, wieprzowina, wi/na. Druga grupa semantyczna wyrazw tworzonych tym forman-
tem to nazwy drewna: swierczyna 'drewno wierku', jedlina, dbina 'drewno jody, dbu' i
inne.
Wreszcie istnieje bardzo wiele NAttr tworzonych od rzeczownikw rnymi sufiksami. Ogra-
niczymy si tu do wymienienia najwaniejszych:
- nazwy posiadaczy pewnych chara kterystycznych czci ciaa, np.
brzuchacz, wsacz, brodacz, garbus, piegus;
- nazwy przedmiotw charakteryzujcych si tym, e s zrobione z substancji
nazwanej podstaw: druciak, drewniak, waciak, somianka;
- nazwy przedmiotw charakteryzujcych si tym, e s podobne do desygnatu pod-
stawy. Nale tu gwnie rne nazwy zoologiczne, botaniczne typu: cytrynek, tasiemiec,
malak;
- nazwy okresw charakteryzujcych si wystpowaniem pewnych zjawisk, np.
kwiecie 'czas, w ktrym pojawiaj si kwiaty', wrzesie 'czas, w ktrym kwitn wrzosy',
grudzie 'czas, w ktrym pojawia si gruda'.
8. NAZWY MIEJSC /NOM1NA LOCI/
Jest to waciwie kategoria semantyczna, ktr uznajemy za odrbn kategori sowo-
twrcz przede wszystkim dlatego, e ma swoje wasne wykadniki formalne w postaci
sufiksw: -arnia, -alnia, -ownia, -isko. S to nazwy miejsc /pomieszcze/, obszarw, charaktery-
zowane ze wzgldu na czynno, ktra jest na nich wykonywana /palarnia ''miejsce, gdzie
si pali', przymierzalnia 'miejsce, gdzie si przymierza ubrania', schronisko 'miejsce, gdzie si
mona schroni'/, cechy charakterystyczne /rwnina 'miejsce rwne', ciemnica 'miejsce
ciemne'/, przedmioty, ktre si na tym miejscu znajduj /kotownia, narciarnia, pie-
cowniaf, roliny, ktre na tych obszarach rosn /wrzosowisko/ lub rosy /kartoflisko/.
Wida wic, e ogromna wikszo nazw miejsc to po prostu nazwy atrybutywne. O tym,
czy zaliczy si dany derywat do NAttr, czy te do kategorii nazw miejsc, decyduj czynniki
semantyczne, tzn. to, czy desygnat bdziemy uwaa za przedmiot czy miejsce, l
tak wyrazy mietniczka, popielniczka, uznamy za nazwy przedmiotw, a mietnisko, trawnik -
to nazwy miejsc. To samo zreszt odnosi si do nazw przedmiotw lub miejsc charakteryzo-
wanych przez czynno. Takie nazwy jak leak czy wieszak uznamy za obiekty bdce pod-
oem czynnoci, a wyrazy jezdnia czy chodnik raczej zaklasyfikujemy do nazw miejsc. Nie-
ostro granic jest tu oczywista.
Podstawowe wykadniki omawianej kategorii to sufiksy: -arnia, -alnia, -ownia przy na-
zwach pomieszcze zamknitych oraz -isko przy nazwach obszarw otwartych, z