Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

uniwersalne zleksykalizowanie rozr�nienia czerni i bieli t�umaczy�oby si� pierwszoplanowo�ci� r�nic jasno�ci oraz biologiczn� wa�no�ci nast�pstwa dnia i nocy w �yciu ludzkim. Niemal uniwersalna leksykalizacja czerwieni i zieleni jako centralnych stref s�ownictwa barw znajdowa�aby wyja�nienie w istnieniu specjalnych kom�rek siatk�wki reaguj�cy na te kolory - i tak dalej. Dojrzewanie uwarunkowanego biologicznie schematu postrzegawczego i poj�ciowego zale�a�oby oczywi�cie od tego, czy w otoczeniu danego osobnika istnia�yby obiekty o odpowiednich w�a�ciwo�ciach. Ponadto, jak widzieli�my (por. 5.4), kojarzenie przez dziecka danego leksemu-z jego denotatem (lub og�lniej : z obiektami i sytuacjami, do kt�rych ten leksem da si� zastosowa�) zale�y zapewne r�wnie� od behawioralnego wzmacniania reakcji na pierwszoplanowe bod�ce �rodowiskowe,
Na uwarunkowan� biologicznie hierarchi� r�nic postrze�eniowych i poj�ciowych nak�ada si� najwyra�niej drugi typ pierwszoplanowo�� stanowi�cy nadbudow� i rozbudow� pierwszego. Mowa tu o tym, co mo�na by nazwa� pierwszoplanowo�ci� kulturow� *. Ka�dy j�zyk jest zro�ni�ty z kultur�, w kt�rej obr�bie funkcjonuje. Jego struktura leksykalna (oraz przynajmniej cz�� jego struktury gramatycznej) odzwierciedla te rozr�nienia, kt�re dla tej kultury s� lub by�y wa�ne. Dodatek "lub by�y" t�umaczy si� tym, �e j�zyk niekiedy zachowuje nawet przez d�ugi czas rozr�nienia leksykalne i gramatyczne nie odpowiadaj�ce ju� rozr�nieniom kulturowym. Wielu przyk�ad�w dostarczaj� systemy nazw pokrewie�stwa:
Dziecko wychowane w danej kulturze zauwa�a pierwszoplanowe kulturowo rysy swojego �rodowiska; r�wnie� i to odbywa si� by� mo�e w spos�b hierarchicznie uporz�dkowany. Wielu etnolog�w twierdzi; �e istniej� uniwersalia kultury, podobnie jak istniej� uwarunkowane biologicznie uniwersalia poznania. Co wi�cej, w wielu wypadkach nie mo�na chyba odgraniczy� uniwersali�w biologicznych od kulturowych.
Nawet jednak przy nale�ytym uwzgl�dnieniu wp�ywu uniwersali�w biologicznych i kulturowych na struktur� j�zyka znaczna cz�� tej struktury wydaje si� - przy obecnym stanie naszej wiedzy - niezale�na od takich uwarunkowa�. Mo�liwo��, �e wszystkie systemy j�zykowe maj� uniwersaln� podbudow� (infrastruktur�) *, nie podwa�a strukturalistycznej tezy, �e ka�dy system j�zykowy jest niepowtarzalny. Tezy tej nie podwa�a r�wnie� mo�liwo��, �e uniwersalia struktury j�zyka s� uwarunkowane nie tyle wspomnianymi wy�ej og�lnymi czynnikami biologicznymi i kulturowymi, ile gatunkow� zdolno�ci� cz�owieka do uczenia si� j�zyka jako takiego. Strukturalizm da si� wi�c pogodzi� z r�nymi odmianami uniwersalizmu * i nie musi koniecznie zak�ada� akceptacji doktryny relatywizmu j�zykowego.
W j�zykoznawstwie XX wieku, a zw�aszcza w tw�rczo�ci szko�y praskiej, strukturalizm cz�sto ��czy� si� z funkcjonalizmem *. Przez funkcjonalizm rozumiemy w niniejszej ksi��ce pogl�d, �e struktura ka�dego systemu j�zykowego jest uwarunkowana konkretnymi funkcjami, jakie ma on pe�ni�. Poniewa� pewne potrzeby ludzkie i spo�eczne s� uniwersalne, wi�c niekt�re funkcje musz� by� pe�nione przez wszystkie j�zyki; te w�a�nie funkcje odzwierciedla na og� gramatyczna i leksykalna struktura j�zyk�w. Tak np: mo�na przyj��, �e w ka�dym spo�ecze�stwie konieczne bywa formu�owanie oznajmie� opisowych, zadawanie pyta� i wydawanie rozkaz�w; nic wi�c dziwnego, �e wi�kszo�� j�zyk�w, a mo�e wszystkie, rozr�nia gramatycznie zdania oznajmiaj�ce, pytajne i rozkazuj�ce. Wszystkie j�zyki musz� umo�liwia� odnoszenie wyra�e� do os�b i rzeczy w sytuacji wypowiedzi; st�d istnieje we wszystkich j�zykach zbioru zgramatykalizowanych i zleksykalizowanych rozr�nie� deiktycznych *, przyporz�dkowuj�cych zdania okre�lonym fragmentom sytuacji wypowiedzi (por. 14.1). S� to tylko dwa przyk�ady tego, co si� rozumie przez zale�no�� struktury od funkcji. Wiele wsp�lnych (lub powszechnych, por. 3.4) cech struktury r�nych system�w j�zykowych t�umaczy si� og�lnymi warunkami zachowania j�zykowego oraz funkcjami, jakie j�zyki musz� stale pe�ni� jako systemy sygnalizacyjne.