Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
s. 59. Władysław miał posiadłości w Altenburgu saskim, więc zapewne tam zmarł i został pochowany. Dane Kron. wielk., rozdz. 33 (o Płocku) i Kron. pol.-śląskiej (o Pegau) są nieprawdziwe, zob. Kron. wielk., MPH n. s., t. VIII, przyp. 290 do s. 156. Datę dzienną śmierci podaje Balzer, Genealogia, s. 127 n. albo 2 VI albo 50 V 1159 r.; R. Gródecki w Historii Śląska, t. I, 1955, s. 171 kwestionuje rok 1159 na rzecz 1162.
3 Datę dzienną śmierci Agnieszki, żony Władysława II, przyjmuje Balzer, op. cit., s. 151 na 24—25 I po 1157 r.
4 Można też rozumieć: odszedł (lub zgasł) na samym progu [swego] powrotu.
5 Konrad I, trzeci syn Władysława II, zob. s. 59.
6 Gród Wleń n/górnym Bobrem i kasztelania blisko granicy płd. i zach. Śląska jest potwierdzony źródłowo w 1155 r., lecz faktycznie o wiele starszy. Dalsze dwa grody tu wspomniane już Długosz wymienił pod 1147 r. (zob. s. 48), podając, że budował je Władysław II przy pomocy ludzi Konrada III. Identyfikacja grodów jest bardzo niepewna. Te 3 grody leżały w dużej odległości od siebie. Wiadomość o ich budowie jest z Kron. książąt pol., MPH, t. III, s. 477.
7 W aut. błędnie zapisane in Plodek. w Kron. wielk. — Płock (Ploczsk).
8 Wersja wzięta z tejże kroniki, rozdz.33, gdzie jednak nie podano o otruciu, lecz o ciężkiej chorobie, śmierci i pochowaniu ks.
mu trzystu kopijników, świetnie uzbrojonych ludzi na koniach — bo każdy z książąt wystawił setkę — jako pomoc na jego wyprawę przeciw mieszkańcom
Mediolanu9. Po wkroczeniu z bardzo silnymi oddziałami do Italii, [cesarz]
spustoszył najpierw okolicę Brescji, a potem zaczął oblegać Mediolan. Kiedy stracił tam przy obleganiu miasta wielu książąt i rycerzy, na prośbę pokonanych mieszkańców Mediolanu z litości zawarł pokój i zaniechał oblężenia, a wojskom kazał wrócić do własnych krajów10. Ale niedługo później mieszkańcy Mediolanu złamawszy przysięgę złożoną cesarzowi, przez podstępne zdobycie zamku
należącego do cesarza, zdradziecko zadali mu ciężką klęskę11. Ponieważ zaś
książę czeski Władysław udał się osobiście na tę wyprawę przeciw mieszkańcom Mediolanu i w nagrodę za jego trud cesarz Fryderyk ukoronował go na króla
czeskiego12, [przeto książę] unieważniwszy dawny herb: czarnego orła, przyjął
nowy: białego lwa13.
Papież Adrian po czterech latach, ośmiu miesiącach i dwudziestu ośmiu dniach rządów umiera i zostaje uroczyście pochowany w bazylice św. Piotra14. Był to człowiek ludzki, wytrwały, hojny, wymowny i we wszystkich swoich
poczynaniach godny uznania. Jego następcą został Aleksander III, zwany
przedtem Rolandem, syn Romana, pochodzący ze Sieny15, wybrany przez
większą część kardynałów, mimo że
9 Wyprawa cesarska do Italii była w 1159 r. od sierpnia do późnej jesieni — wtedy kapitulował Mediolan przyjmując ciężkie warunki. O pomocy polskiej miał Długosz wzmianki w Kron. książąt pol., MPH, t. III, s. 481. Podaje, że jednak książęta polscy nie dopełnili obietnicy wysłania posiłków, natomiast był na wyprawie książę Władysław czeski. Gesta Friderici poświęcają tej wyprawie prawie całą III księgę, lecz jest wątpliwe, aby Długosz tutaj z Gesta korzystał.
10 Kolejność wypadków jest następująca: w lipcu był cesarz pod Brescją, oblężenie Mediolanu było w sierpniu, kapitulacja 8 IX 1158 r., następnie wojska cesarskie wróciły z Italii.
11 Chodzi o zdobycie wielu zameczków przez Mediolańczyków, a głównie o poddanie Lodi, sprzymierzonego z cesarzem. Te wydarzenia nastąpiły jesienią 1157 r., zob. Jahrbücher, t. 33, s. 592-594. Stąd w następnym roku wyruszyła wyprawa do Italii. Wydarzenia u Długosza są przestawione.
12 Fakt ten potwierdzony przez wiele kronik niemieckich, przez Gesta Friderici, ks. III, rozdz. 14 i wszystkie źródła czeskie do tych czasów — nastąpił w Regensburgu z samym początkiem 1158 r. (dyplom cesarski ma datę 18 I). Gesta Friderici, l. c. podkreślają, że koronacja była specjalną nagrodą za udział w wyprawie na Polskę, zaś jedno ze źródeł
niemieckich podaje o czynszu z ziem Polski (może ze Śląska ?), który pobierali poprzednicy Władysława.
13 O tej zmianie herbu Czech, nie wiadomo gdzie zapisanej — wypowiedział się krytycznie już Dobner w XVIII w., zob. Norotny, op. cit., t. I, 2, s. 902.
14 Zob. s. 69. Anastazy IV zmarł 1 IX 1159 r. w Anagni, pochowany w Rzymie w Bazylice Watykańskiej.
15 Rolando Bandinelli ze Sieny, kardynał tytułu św. Marka, wybrany papieżem 7 IX 1159 r., przybrał imię Aleksandra III. Zmarł 30 VIII 1181 r.
sprzeciwiał się temu, twierdząc głośno, że jest niegodny takiego zaszczytu.
Wybrano też Oktawiana, nazwanego Wiktorem16. Odtąd niebezpieczna schizma
zaczęła wprowadzać niepokój w Kościele. Oktawian otrzymuje konsekrację na
papieża w pierwszą niedzielę września, Roland osiemnastego września17.
Książę18 Kijowa Jerzy, żywiąc głęboką urazę do księcia Perejasławia,
Mścisława Izasławowicza, nie poprzestając na wygnaniu go z Perejasławia, po zgromadzeniu i uporządkowaniu wojsk i powierzeniu ich władzy książąt: Jerzego Jarosławowicza oraz Jarosława, wysyła ich przeciw przebywającemu w
Przeszopnicy księciu Mścisławowi. Ten przerażony potęgą wroga, zdając sobie sprawę, że nie wygra bitwy, ucieka z Przeszopnicy do Łucka. Powierzywszy
zamek Łuck opiece i obronie rodzonego brata Jarosława19, ucieka do książąt polskich20: Bolesława, Mieczysława i Henryka, przekonany głęboko o tym, że
[książę] Kijowa Jerzy dąży do usunięcia go także z Łucka i [dlatego] gromadzi wojsko. Książęta zaś polscy: Bolesław krakowski, Mieczysław poznański i
Henryk sandomierski przyjęli życzliwie wygnańca i zaopatrzywszy go u siebie we wszystko, co konieczne, po zgromadzeniu wojsk ze swoich posiadłości
ruszyli zbrojnie w kierunku Rusi, by przywrócić księcia Mścisława nie tylko na siedzibę w Perejasławiu, ale i w Kijowie. Książę zaś Kijowa Jerzy przerażony potęgą Polaków, za pośrednictwem księcia przemyskiego Rościsława21, układa