Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
— 6 744 ofiary śmiertelne, a rai
ne zostały 64 573 osoby).
230
Ryszard Szarfenberg
Działania na rzecz zdrowia
Przejdźmy teraz do krótkiego omówienia przedsięwzięć, jakie podej-
muje się w celu poprawy zdrowia. Amerykańskie badania z lat 80. wska-
zują, że styl życia jednostki warunkuje utrzymanie zdrowia w 53%,
warunki środowiskowe w 21%, cechy dziedziczne w 16% oraz dostęp-
ność i poziom opieki zdrowotnej w 10 %. Największy wpływ na nasze
zdrowie mają więc nasze indywidualne zachowania (sposób odżywiania,
palenie itd.), tak przynajmniej można interpretować wyniki tych badań.
Przyjrzyjmy się więc bliżej temu, jak próbuje się oddziaływać w tym ob-
szarze, przy czym pamiętać należy, że jakakolwiek ingerencja w sferę
prywatności może po pierwsze — odnieść wręcz przeciwny skutek do za-
mierzonego, — po drugie w demokratycznym społeczeństwie musi od-
działywać pośrednio. Próbowano więc wykorzystać informację jako in-
strument propagowania zdrowego stylu życia w ramach wielkich kampa-
nii profilaktycznych, kiedy to przekonywano ludzi do zmiany tych zgub-
nych nawyków i zachowań, które miały być, w sensie statystycznym,
przyczynami takich czy innych zagrożeń zdrowia. Nie należy jednak
utożsamiać tych akcji z promocją zdrowia, gdyż są przede wszystkim
skierowane na prewencję określonych chorób. Promocja zdrowia kon-
centruje się nie na chorobie, ale właśnie na zdrowiu. Dlatego też można
traktować te dwa typy działań jako wzajemnie uzupełniające. Na czym
jednak polega promocja zdrowia? Według Karty Ottawskiej jest to
„proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększenie wpływu na
swoje zdrowie w celu jego poprawy i utrzymywania". Wskazano tam
również metody, jakich trzeba użyć, aby osiągnąć tak wytyczony cel:
— cele zdrowotne winny być realizowane jako całość przez polity-
kę społeczną, a nie tylko przez politykę ochrony zdrowia (postu-
lat ten jest logiczną konsekwencją ujmowania problematyki
zdrowia w szerokiej perspektywie, tak jak to widzieliśmy
w podejściu socjoekologicznym);
— tworzenie sprzyjających warunków środowiskowych (wiele za-
leży od naszych zachowań i nawyków w tym względzie, od dzia-
łań w ramach społeczności lokalnej);
— wzmacnianie inicjatyw i działań społecznych na rzecz zdrowia
(bez poparcia grup społecznych i ich zaangażowania nie jest
możliwe skuteczne działanie w dziedzinie zdrowia);
— rozwijanie umiejętności indywidualnych (szczególnie ważne
jest kształtowanie przez rodzinę, szkołę umiejętności radzenia
sobie w różnych sytuacjach życiowych);
Kwestia zdrowia
— reorientacja służby zdrowia (rozszerzenie zakresu je
sferę promocji zdrowia).
ŚOZ zaproponowała kilka projektów opartych na tych za;
gazujących lokalne siły społeczne:
„Zdrowe Miasto" — w Polsce istnieje Stowarzyszenie
Miast Polskich (ponad 20 miast i gmin), a kilka z nich nales
pejskiej Sieci Zdrowych Miast;
„Zdrowa Szkoła" — programem objętych jest ok. 20 szkć
a instytucją koordynującą jest Instytut Matki i Dziecka w W
„Zdrowe Miejsce Pracy" — główne ośrodki zajmujące sif
matyką w naszym kraju to Instytut Medycyny Pracy w Łod;
Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu;
„Szpital Promujący Zdrowie" — do krajowej sieci należy ]
szpitali, które realizują ten projekt; koordynuje tę działami
Promocji Zdrowia Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochror
w Warszawie, ośrodek ten zgłosił również własne projekty:
dowy Ośrodek Ekologii i Zdrowia", „Zdrowy Dom" i „Prom
wia w Podstawowej Opiece Zdrowotnej".
W ten sposób idea promocji zdrowia ma być realizowana
szym człowiekowi otoczeniu i, co może wydawać się na pie
oka paradoksalne, w służbie zdrowia skoncentrowanej dotycł:
nie na profilaktyce i leczeniu. Jest ona też głównym instrume:
tania polityki zdrowotnej państwa, chociaż jej wpływ na zdr
szacuje się jedynie na 10%. Eksperyment przeprowadzony
USA wykazał, że podczas strajku lekarzy, którzy dokonywa
jedynie wtedy, gdy zachodziła konieczność, zanotowano mnii
na terenie objętym strajkiem, zmniejszy! się tam wskaźnik urr
(!). Na podstawie tych i wielu innych badań zakwestionow;
dzenie, jakoby opieka medyczna równała się zdrowiu albo to
ce nakłady na nią muszą spowodować poprawę stanu zdro
które z tej opieki korzystają. Jeszcze innym problemem jest p
kowite uzależnienie pacjenta od profesjonalnego personelu n
go. Dzieje się tak dlatego, że nie dysponuje on wiedzą medyc