Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

.. - mrukn�� stary.
- I m�wi�a mi te� - ci�gn�a Nelly, coraz bardziej o�ywiaj�c si� i jakby pragn�c zaprzeczy� Miko�ajowi Siergie-iczowi, lecz zwracaj�c si� do Anny Andriejewny - m�wi�a mi, �e dziadek jest na ni� bardzo zagniewany, �e ona jest winna wobec niego i �e na ca�ym �wiecie nie ma ju� nikogo pr�cz dziadka. I jak mi to m�wi�a, to p�aka�a... "On mi nie przebaczy - m�wi�a, gdy�my tu jeszcze jecha�y - ale mo�e, jak ciebie zobaczy, to ci� pokocha i przebaczy mi ze wzgl�du na ciebie." Mama mnie bardzo kocha�a i gdy to m�wi�a, zawsze mnie ca�owa�a, a do dziadka ba�a si� i��. Uczy�a mnie modli� si� za dziadka i modli�a si� sama; opowiada�a mi o dawnych czasach, kiedy by�a z dziadkiem, i �e dziadek bardzo j� kocha�, bardziej ni� wszystkich. Grywa�a mu na fortepianie i wieczorami czytywa�a ksi��ki, a dziadek j� ca�owa� i dawa� jej prezenty... wszystko jej dawa�, a� pewnego razu posprzeczali si� w mamy imieniny, bo dziadek my�la�, �e mama jeszcze nie wie, jaki b�dzie podarunek, a mama ju� dawno wiedzia�a. Mama chcia�a dosta� kolczyki, a dziadek ci�gle j� oszukiwa� umy�lnie i m�wi�, �e podaruje nie kolczyki, ale broszk�; i kiedy przyni�s� kolczyki i zobaczy�, �e mama ju� wie, �e b�d� kolczyki, a nie broszka, to rozgniewa� si�, �e
1018
mama ju� o tym wiedzia�a, i poi dnia z ni� nie rozmawia�, a potem sam przyszed� j� ca�owa� i przeprasza�.
Nelly opowiada�a z zapa�em i nawet rumieniec pojawi� si� na jej bladych, chorowitych policzkach.
Wida� by�o, �e mamusia nieraz rozmawia�a z male�k� Nelly o swych dawnych, szcz�liwych latach, siedz�c w k�cie, w suterenie, �ciskaj�c i ca�uj�c sw� c�reczk�, jedyn� jej pociech� w �yciu, i p�acz�c nad ni�, a jednocze�nie nie podejrzewaj�c, z jak� si�� utrwalaj� si� te jej opowiadania w chorobliwie wra�liwym i przedwcze�nie dojrza�ym sercu chorego dziecka.
Lecz podniecona w�asnymi s�owami Nelly nagle si� opami�ta�a, obejrza�a si� wok� podejrzliwie i zamilk�a. Starzec zmarszczy� czo�o i zn�w zacz�� b�bni� palcami po stole; w oczach Anny Andriejewny ukaza�a si� �za, milcz�c otar�a j� chusteczk�.
- Mama przyjecha�a tu bardzo chora - doda�a Nelly cichym g�osem - piersi j� bardzo bola�y. D�ugo szuka�y�my dziadka i nie mog�y�my odnale��, a same mieszka�y�my w suterenie, k�tem.
- K�tem chora! - zawo�a�a Anna Andriejewna.
- Tak... k�tem... - odpowiedzia�a Nelly. - Mamusia by�a biedna. Mamusia mi m�wi�a - doda�a o�ywiaj�c si� - �e nie grzech by� biedn�, grzech by� bogatym i krzywdzi� innych... i �e B�g j� karze.
- A wi�c mieszka�y�cie na Wasiliewskiej! To tam u Bubno-wej, prawda? - zapyta� starzec zwracaj�c si� do mnie i staraj�c si� nada� niedba�y ton swemu pytaniu. Zapyta� za� dlatego, �e milcze� by�oby jako� niezr�cznie.
- Nie, nie tam... z pocz�tku na Mieszcza�skiej - odpowiedzia�a Nelly. - By�o tam ciasno i wilgotno - ci�gn�a dalej po chwili - i mamusia bardzo si� rozchorowa�a, ale jeszcze chodzi�a wtedy. Pra�am jej bielizn�, a ona p�aka�a. Mieszka�a tam te� pewna staruszka, kapitanowa, i mieszka� dymisjonowany urz�dnik; przychodzi� zawsze pijany, co noc krzycza� i ha�asowa�. Ba�am si� go bardzo, mama bra�a mnie do siebie do ��ka i tuli�a; dr�y ca�a, a urz�dnik krzyczy i wymy�la. Chcia� raz pobi� kapitanowa, a ona by�a bardzo stara i chodzi�a o kiju. Mamusi zrobi�o si� jej �al i uj�a si� za ni�; urz�dnik uderzy� mamusi�, a ja urz�dnika...
1019
Nelly zatrzyma�a si�. Wspomnienie wzruszy�o j�: ocz�ta jej zab�ys�y.
- Bo�e wielki! - zawo�a�a Anna Andriejewna, �ywo przej�ta opowiadaniem i nie spuszczaj�c oczu z Nelly, kt�ra zwraca�a si� przewa�nie do niej.
- Wtedy mama wysz�a - ci�gn�a Nelly - i mnie zabra�a z sob�. By�o to we dnie. Chodzi�y�my d�ugo po ulicach, a� do samego wieczora i mama wci�� p�aka�a, i wci�� sz�a, a mnie prowadzi�a za r�k�. By�am bardzo zm�czona; nie jad�y�my wcale tego dnia. A mamusia ci�gle m�wi�a do siebie i do mnie ci�gle m�wi�a: "B�d� biedna, Nelly, a gdy umr�, nie s�uchaj nikogo i niczego. Nie chod� do nikogo i b�d� sama, biedna, i pracuj, a gdy pracy nie ma - pro� o ja�mu�n�, a do nich nie chod�!" Dopiero o zmroku, gdy�my przechodzi�y przez jedn� du�� ulic�, mama nagle zawo�a�a: "Azorek! Azorek!" - nagle du�y pies, bez sier�ci, podbieg� do mamusi, zaskowycza� i rzuci� si� ku niej, a mama si� przestraszy�a, zblad�a, krzykn�a i rzuci�a si� na kolana przed wysokim starcem, kt�ry szed� z lask� i patrzy� w ziemi�. A ten wysoki starzec to by� dziadek; taki by� chudy, �le ubrany. Wtedy to po raz pierwszy ujrza�am dziadka. Dziadek bardzo si� przestraszy� i zblad� ca�y, a gdy zobaczy�, �e mama kl�czy przed nim i obj�a jego nogi, wyrwa� si�, odepchn�� mam�, uderzy� lask� po kamieniach i odszed� od nas pr�dko. Azorek zosta� jeszcze i ci�gle wy�, i liza� mam�. Potem pobieg� do dziadka, schwyci� go za po�� i poci�gn�� z powrotem, a dziadek uderzy� go lask�. Azorek znowu pobieg� do nas, ale dziadek przywo�a� go i on pobieg� za dziadkiem, i ci�gle wy�. Mamusia le�a�a jak nie�ywa, dooko�a zebrali si� ludzie, przyszli policjanci. Krzycza�am ci�gle i podnosi�am mam�. Wsta�a wreszcie, obejrza�a si� woko�o i posz�a ze mn�. Poprowadzi�am j� do domu. Ludzie d�ugo na nas patrzyli i kr�cili g�owami.
Nelly umilk�a, by odetchn�� i nabra� si�. By�a bardzo blada, lecz stanowczo�� b�yszcza�a w jej oczach. Wida� by�o, i� postanowi�a wreszcie powiedzie� wszystko. W tej chwili mia�a w sobie nawet co� wyzywaj�cego.
- No c� - zauwa�y� Miko�aj Siergieicz za�amuj�cym si�, szorstkim, rozdra�nionym g�osem - c�, twoja matka go skrzywdzi�a i mia� za co j� odepchn��...
- Mamusia mi to samo m�wi�a - ostro podchwyci�a
1020
Nelly - i gdy�my sz�y do domu, ci�gle m�wi�a: "To tw�j dziadek, Nelly, jestem wobec niego winna, on mnie przekl�� i dlatego w�a�nie B�g mnie karze"; ca�y ten wiecz�r i potem m�wi�a ci�gle to samo. M�wi�a tak, jakby by�a nie ca�kiem przytomna. Starzec milcza�.
- A potem, jake�cie si� przenios�y na inne mieszkanie? - zapyta�a Anna Andriejewna pop�akuj�c wci�� z cicha.