Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Ju� w Za�uczu, dalej w Zawale, sio�ach na ostatnim r�bku granicy Bukowi�skiej le��cych, zabieia miejsce w��czki na ko�uchach grube sukno czerwone, pokrajane w drobne ostrok�tne �azanki wszyte r�wnym rz�dem w stan na boki. Z rzemienia kr�cone sznurki z kutasami spuszczaj� na grzbiet, jak to
112
t
na w�gierskich dolmanach widno; po�y kr�tsze bywaj�; r�kawy w�sze, ale ca�y ko�uch nie ma tej jaskrawej udatnej pi�kno�ci, kt�r� wybuja�y �yciotrysk prawdziwych Pokucian rad przenie�� na wszystko, cokolwiek go otacza.
Ko�uch w��czk� suto wyszyty, noszony tylko od zamo�niejszych, jest jab�kiem zazdro�ci mi�dzy kobietami, cz�stk� wyposa�enia, jakie c�rka od rodzic�w dostaje, corocznym wynagrodzeniem najemnik�w, kt�rzy tylko za odzie� s�u��, osobliwie za� ubiorem weselnym, bez kt�rego parobek do �lubu przyst�puj�cy p�oni si� i wstydzi.
Opr�cz tego odzienia, albo pod sierakiem noszony, szczeg�lnie za� przy r�cznej robocie u�ywany jest inny rodzaj ko�uch�w podobnych nieco do naszych kamizelek. Jest to odzie� zwana kentaryk�, nie si�gaj�ca ni�ej pasa, bez stanu i r�kaw�w. Zapina si� o sk�rzane wypuk�e guziki wtykane w oczka rz�dem po prawej stronie przeszyte. Ustrojona nadto w r�ne dodatki, mosi�ne guziczki, arabeski z czerwonego safianu, pierwotnie w g�rach powsta�a, sk�d przez cz�ste spotykanie si� w handlu i po�yciu przeniesiona na do�y niekoniecznym, ale pi�knym dodatkiem do garderoby zosta�a.
Ko�uchowi na r�k� id� spodnie do �ydek przypadaj�ce, zwane cho�osznie, kt�re z grubego bia�ego sukna czarn� najcz�ciej nici� uszyte w zimow� por� od m�odych i starych noszone bywaj�. Zapinaj� si� u pasa we�nianym sznurkiem w r�bek zawleczonym. W nad-prutowych okolicach nosz� sine szarawary do but�w wk�adane.
Koszule z grubego bielonego p��tna, o szerokich pomarszczonych r�kawach i w�skim ko�nierzu, a kt�ry przewleczon� nitk� albo tasiemk� po�ityczk� zapinaj�, nosz� wierzch gaci, opasuj�c si� albo pasem we�nianym, misternie w kraty lub bukiety robionym, z suto sp�ywaj�cymi wytroczkami, albo szerokim w k�ka, linie, oczka i zygzaki wyt�aczanym rzemieniem, kt�ry si� z ty�u na mosi�ne sprz�czki zapina i rz�dem b�yszcz�cych �o�nierskich guzik�w przyozdobiony jak pancerz przypada do piersi.
W rzemieniu przechowuj� kies� z owczych bia�o karbowanych p�cherz�w, zwan� moszenka, a w niej najcz�ciej g�bk�, krzemie� i krzesiwo. Sposobem naszych kapczuch�w �ci�ga i rozwiera si� za pomoc� rzemyczka przez drobne oczka zawleczonego; ma kszta�t eliptyczny i s�u�y gdzieniegdzie tak�e na drobne pieni�dze.
^i -
Rysunek terenowy O. Kolberga (dziewczyna z Zaliajpola pow. Ko�omyja w stroju �wi�tecznym; z ty�u g�owy kolory czerwony i zielony).
lltll'tltltltltltltltlli'1'liilltllllltlllHHHIIIIII1!!!
113
Rysunek nieznanego autora, opisany przez O. Kolberga (czepiec kobiecy ze wsi Bercz�w pow. Ko�omyja; chustka -t�o zielone, ozdoby ��te i karmazynowe).
U mo�niejszych nale�� buty do pieiwszej ozdoby obuwia. Pospolicie na jarmarkach gotowe kupowane maj� pyski okr�g�e i cholewy wy� kolan si�gaj�ce, a dla niepospolitej d�ugo�ci wykacane.
Miejsce obcas�w zast�puj� podk�wki �elazne, kt�re Cygani trudni�cy si� po sio�ach kowalstwem grubymi �wiokami przybijaj�. W takich butach wyst�puje parobek junacko i zamaszysto, jak gdyby mu si� na podk�wkach p� �wiata ko�ysa�o; starsi dla niewygody, na jak� si� przez cz�ste wzuwanie nara�aj�, ubieraj� nogi w tak zwane czy�my maj�ce kszta�t trzewik�w, z wypustk� sk�rzan� serduszkowato wci�t� dla �atwiejszego i pr�dszego zaci�gania.
Dodajmy do tego czapk� zimow� ze sk�rek m�odych jagni�t, o futerku wywr�conym huczmy, chyl�c� si� dla niepospolitej d�ugo�ci na bakier, kapelusz letni s�omiany, kt�rego wyrobnia w obr�b pastuch�w nale�y, albo czarny filcowy, o miernych kresach, owiedzio-ny blach� b�yszcz�c� rozmaitym rysunkiem wyt�oczon� i pawimi pi�ry lub kwiaty garnirowan�, i by�by poniek�d og�lny rys ubioru wie�niaka uzupe�niony, rys niezmiennie jednaki, jak ongi tak dzisiaj, rys, kt�rego si� moda nie bra�a i nie biejap, a kt�ry jednak serdeczn� posta� wie�niaka w takie hafty przeodziewa, �e si� i pewny wykwint postrzega� daje, bez uszczerbku pierwotnej prostocie i wygodzie; nie uw�aczaj�c bynajmniej przy tym och�d�stwu i zalotno�ci umiarkowanej .
Chocia� ubi�r kobiet w nadczeremosznych sio�ach nadzwyczaj malowniczy, jednak noszenie [si�] dziewcz�t w nadprutowych okolicach jeszcze pi�kniejsze i powabniejsze. Zasadza si� za� ca�a ta pi�kno�� na ubraniu g�owy, kt�re stosownie do miejscowo�ci urozmaicone przebija si� jednak wsz�dzie jednym i tym samym pierworodnym t�em: bia�ych zawoj�w, pstrolitej okrasy czerwonych garnitur i innych �wiecide�.
Kobiety ca�ego cyrku�u ko�omyjskiego, z wyj�tkiem si� z Wo�osz� granicz�cych, gdzie si� wzory s�siedztwa mniej lub wi�cej z prze-mieazk� pierworodn� wyciskaj�, owijaj� g�ow� w bia�e d�ugie ch�-dogie zawoje, zwane premitki. S� to r�czniki d�ugie z bielszego nieco p��tna ni�eli ich koszule, z�o�one we dwoje na cztery cale szeroko�ci, kraszone po brzegach sin� i czerwon� w��czk�, kt�ra si� za pomoc� ig�y wyrabia, albo w drobne po sobie rz�dem nast�puj�ce piramidy
8 Ru� Karpacka
114
115
lub k�ka �a�cuszkiem do siebie spojone, albo te� zwyczajnie w jedn� cienk� kolorow� lini� tu� przy samym brzegu.
Owijaj�c g�ow� przyk�adaj� r�cznik najprz�d samym �rodkiem do kos zaplotk�w w�osa, u�o�onych p�obr�czem na tylnej cz�ci g�owy. Obmotawszy potem jeden koniec turbanowym o g�ow� zawojem, spuszczaj� go na podbr�dek i wk�adaj�c twarz w te pulchne i bia�e ramki przypinaj� ten sam koniec na drugich skroniach do zawoju, podczas gdy drugi koniec ra�tucha, owin�wszy si� g�sto
0 tyln� cz�� g�owy, spada mniej wi�cej na �okie� d�ugo�ci powierzch
koszuli na plecy.
Jest wiele zawi�o�ci w tym ubraniu, umiej� si� jednak z tego zr�cznie i nadobnie wywi�za� tak, �e si� g�owy starszych ju� kobiet wnurzane w t� bia�� opask� prawie odm�adzaj�, twarze za� m�ode
1 rumiane nabieraj� tej okrasy, jakowej daremnie szuka� po wschod
nich cyrku�ach. W sio�ach dotykaj�cych si� do Bukowiny, np. w Se-