Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Kopernickiego: "Wypisy rozmaite; przekład Wagilewicza z czeskiego o Bójkach i Hucułach; przekł. Biełousa o Kupale; rozmaite rozmaitości". Powyższą informację należy uściślić wyszczególnieniem znajdującej się tu obszernej składki 1681 pieśni, przeważnie kołomyjek, wypisanych przez Kol-berga z druku (k. 24-50). W podtece brak obcych rkp. i wycinków prasowych, na jej zawartość składają się zatem wyłącznie rękopisy Kolberga. Najmniej jest terenowych: dwa cenne opisy weselne z Podola i karta in folio kwestionariusza podobnego do poprzednio omówionych w podtece 1258, lecz tym razem poświęconego zagadnieniom medycyny ludowej i wierzeniom, słownictwu gwarowemu oraz zabawom wielkanocnym i innym zwyczajom, opisanym w Pokuciu cz. I. W kwestionariuszu Kolberg przytacza przykłady wypisane z nieznanych bliżej materiałów J. Czermaka, czeskiego malarza i zbieracza folkloru; w końcu rkp. znajduje się robocza wersja pierwszego akapitu rozdziału "Lud" wydrukowanego w Pokuciu cz. I. Odpowiedzi i objaśnienia zanotował Kolberg własnoręcznie, mimo
1 L. Wajgel O Hucułach. Zarys etnograficzny. "Pamiętnik Towarzystwa Tatrzań
skiego" 1887 T. 11 s. 49-86.
2 S. Witwicki Zwyczaje, przesądy i zabobony Hucułów. "Pamiętnik Towarzystwa
Tatrzańskiego" 1877 T. 2 s. 77-80.
3 Zob. list nr 863 O. Kolberga do W. Przybysławskiego z dnia 19 VII 1881 r.
Korespondencja Oskara Kołberga cz. II (DWOK T. 65) s. 530-531.
I
XXXIX
iż kwestionariusz wysłał do W. Przybysławskiego1. Prawie całość swego materiału wykorzystał Kolberg w Pokuciu cz. I i III.
Znajdujące się w podtece przekłady prac F. Biełousa2 i J. D. Wa-hilewicza3 zajmują stosunkowo niewiele miejsca (k. 1-4, 15-23). Różnią się one wzajemnie stopniem opracowania: praca F. Biełousa jest czystopiśmiennym przekładem (z fragmentami transliterowanymi), podczas gdy artykuł J. D.Wahilewicza brulionową wersją tłumaczenia, bez redakcji stylistycznej, tak starannie wykonywanej zazwyczaj przez Kolberga. Przeważającą część pracy Wahilewicza opublikował Kolberg w Pokuciu cz. III, toteż obecnie podano do druku nie wykorzystane odcinki. Natomiast pracę F. Biełousa, ze względu na jej proweniencję regionalną, zakwalifikowano w całości do druku w monografii Ruś Czerwona cz. I-II (DWOK T. 56-57).
Najobszerniejszy dział w podtece - wypisy Kolberga -- jest złożony z kilku drobnych notatek (przypisów) do wierzeń i języka oraz z wspomnianej wielkiej składki pieśni bez melodii. W składce tej 17 kart rkp. in folio zawiera 1069 kołomyjek wypisanych ze zbiorów Wacława z Oleska i Żegot^J^aulego oraz z "Ctenii" 1863- 1866; z tej liczby włączono do Rusi Karpackiej 794 pieśni, kwalifikując pozostałe do monografii sąsiednich regionów. Na dalszych 10 kartach wypisał Kolberg 612 (całość) kołomyjek i szumek ze zbioru F. S. Sałamona4; cały ten wypis będzie opublikowany w tomach Ruś Czerwona.
Trzeci zbiór materiałów Kolberga do Rusi Karpackiej, z którym warto zapoznać się bliżej, spoczywa w tece 20 Ruś Czerwona III. Nie jest to zbiór zwarty, znajduje się bowiem - jak powiedziano - w 6 podtekach nr 1245, 1250 - 1251, 1253-1255, z których wyselekcjonowano go na podstawie proweniencji regionalnej.
1 O. Kolberg do W. Przybysławskiego dnia 5 II 1878 r. Korespondencja Oskara
Kolberga cz. II (DWOK T. 65) list 545.
2 F. Belous Narodnyj prazdnyk Kupała. Opisannyj i objasnennyj vedłja sochra-
niv.vir.hsiu. peredanij i poverij naroda, L'vov 1861.
3 J. D. Wahylevyć 0 upjrech a vid'mdch. "Ćasopis Ćeskeho Museum" 1840
r. :i s. 232-261.
' F. 5. Salamon Kolomyjki i sumki. Sobrał s ust naroda... L'vov 1864. Przedr. w: J. F. Golovackij Narodnyja pes'ni Gałickoj i Ugorskoj Rusi, C. II s. 739-851.
XL
Z podteki nr 1245 Stryjskie zostały włączone do niniejszych tomów czystopisy 0. Kolberga dwóch pieśni z Rusi Węgierskiej wypisanych z "Ćtenii" 1863. Podobnie z podteki 1250 Bukowina - wybrano kilka wycinków prasowych dotyczących opisu kraju i ludu, czystopisy Kolberga dwóch pieśni ze wsi Szczerbowce pod Seretem i jednej pieśni wypisanej z "Ćtenii" 1863.
W podtece 1251 Pokucie, w której znajdują się wyłącznie zapisy 142 pieśni głównie z Pokucia, Podola i Ukrainy (wypisy Kolberga ze zbiorów Wacława z Oleska, Żegoty Paulego, z "Ćtenii" i in. oraz jeden rkp. B. Jurczeńki), w niewielkim stopniu z melodiami, tylko 7 pieśni zakwalifikowano do druku w Rusi Karpackiej, bowiem resztę pieśni należących do regionu wykorzystał Kolberg w Pokuciu cz. II-ITI.
Z podtek 1253 i 1255 zostały wzięte dwie drobne notki Kolberga (dotyczące podania o skarbach w Kutach i przesądu o ubiorze w "Dolinie") oraz 11 pieśni miłosnych, balladowych i wojackich, częściowo z melodiami, zapisanych -przez Kolberga w miejscowościach ćzortowiec, Dżurków, Horodenka, Kołomyja i Nadworna.
Stosunkowo najliczniejszy materiał zaczerpnięto do Rusi Karpackiej z podteki nr 1254 Ruś Węgierska (21 kart rkp.); do publikacji została włączona cała zawartość tej podteki, tj. czystopis Kolberga 79 pieśni zwyczajowych, obrzędowych i powszechnych z Rusi Węgierskiej wypisanych z "Ćtenii" 1863-1866 oraz drobiazgi wypisane z "Wędrowca" 1880.
Powyższy przegląd głównych zasobów materiału kolbergowskiego do Rusi Karpackiej należy uzupełnić prezentacją zawartości teki rsr 323 z Archiwum Naukowego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, albowiem zawartość ta również w całości została opublikowana w niniejszej monografii. W tece 323 znajdują się 4 rękopisy (15 kart in folio) dwóch autorów: B. Jurczeńki z Ispasa i autora nie zidentyfikowanego ze wsi Żabie. Rękopisy Jurczeńki składają się z Piosnek huculskich, Przysłózn i gadek oraz Przyzwoitszych huculskich przekleństw (k. 1 - 10), pozostałe zaś materiały (k. 11 - 15) stanowią wspomniany już w tece 23/1269 k. 4-7 zbiór 20 odpowiedzi nieznanego współpracownika Kolberga na pytania kwestionariusza etnograficznego dotyczącego Hucułów. Wszystkie rękopisy znajdowały się początkowo w zbiorze Kolberga zgromadzonym
XLI