Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Od wschodu sÄ…siadowaÅ‚o z Nija paÅ„stwo Nuhaszsze. Zapewne do znaczniejszych jego miast należaÅ‚a wspomniana już kilkakroć Ebla, jednakże nie ma dotÄ…d doniesieÅ„ na temat warstw archeologicznych i znalezisk z okresu mitannijskiego i późniejszych. W XIV wieku królowie Nuhaszsze — z wyjÄ…tkiem Addunirarie-go — noszÄ… imiona huryckie. W źródÅ‚ach hetyckich przedstawia siÄ™ dzieje podboju kraju w dwóch wersjach. WedÅ‚ug jednej z nich w wyniku wielkiej wojny syryjskiej miejscowy król, Szar-rupszi, przyjÄ…Å‚ zwierzchnictwo hetyckie. Kiedy Tuszratta próbowaÅ‚ odzyskać swe posiadÅ‚oÅ›ci na zachód od Eufratu, Szarrupszi wysÅ‚aÅ‚ do Suppiluliumy I posÅ‚a z proÅ›bÄ… o pomoc; Hetyci przybyli i wygnali Mitannijeżyków. W innej wersji Hetyci zajÄ™li Nuhaszsze, rodzina Szarrupsziego zostaÅ‚a wysÅ‚ana do Anatolii, on sam zaÅ› zbiegÅ‚. Suppiluliuma osadziÅ‚ wówczas na tronie ksiÄ™cia Takipszarriego, jego siedzibÄ… byÅ‚o miasto Ukulzat. Chronologia panowania Addunirariego i Szarrupsziego nie jest jasna, przedstawia siÄ™ także różne objaÅ›nienia danych historycznych.
Później panował w Nuhaszsze król Tette, związany z Suppilu-94 liumą I traktatem wasalnym.
Osobliwością tego dokumentu jest
wzmianka, iż coroczną daninę należy obliczać “według odważników kupców hetyckich". Tette miał
też obowiÄ…zek — podobnie jak niektórzy inni książęta syryjscy — raz do roku pojawiać siÄ™-na dworze “wielkiego króla". W XIII wieku częściÄ… tych ziem zarzÄ…dzaÅ‚ Urhiteszub, król hetycki wygnany z Azji Mniejszej przez swego wuja, Hattusilisa III. Podejrzany o chęć ucieczki do-Babilonu, zostaÅ‚ wkrótce przeniesiony na Cypr.
Kraj słynął ze swych wróżbitów. W jednej z bibliotek Hattusa zachowały się poradniki przepowiadania na podstawie znaków boskich, napisane przez tutejszych skrybów o huryckich imionach..
PrzenieÅ›my siÄ™ teraz bardziej na poÅ‚udnie, do miasta Kat(a)na, Jego pozostaÅ‚oÅ›ci odkryli archeologowie francuscy w latach 1924 i 1927—1929 w Tali Miszrife, 18 kilometrów na północny wschód od Homs. W jednej ze Å›wiÄ…tyÅ„ znaleziono teksty gospodarcze z XV wieku. W ich jÄ™zyku (oczywiÅ›cie jest to akadyjski) widoczne sÄ… wpÅ‚ywy huryckie. WedÅ‚ug Å›wiadectw z Mari, w okresie staro-babiloÅ„skim królowie Katny nosili imiona semickie, dopiero w listach z El-Amarna pojawia siÄ™ miejscowy książę o huryckim imieniu Akizzi. Miasto zostaÅ‚o zniszczone prawdopodobnie podczas wielkiej wojny syryjskiej, Suppiluliuma poleciÅ‚ wówczas odesÅ‚ać do Hattusa posÄ…gi miejscowych bogów. Z późniejszych czasów na temat tutejszych Hurytów nie ma danych.
Południową rubież imperium hetyckiego w Syrii stanowiły Amurru i Kadesz; ten drugi kraj zwano też Kinza. Amurru założył Abdiaszirta, wódz pochodzący z koczowniczego plemienia semickiego.
Z początku obejmowało ono niewielki obszar na północy dzisiejszego Libanu. Listy z El-Amarna ukazują, jak stopniowo rozrastało się kosztem słabszych sąsiadów, którzy bezskutecznie posyłali wciąż nowe skargi do faraona. Wielka wojna syryjska oszczędziła Amurru, dopiero podjęta przez Tuszrattę próba rekonkwisty dotknęła także ten kraj. Abdiaszirta przetrwał trudny okres, ale później nastąpiła reakcja egipska na skargi sąsiednich miast: przybyły wojska faraona i król został zabity.
Jego syn Aziru postępował podobnie jak ojciec; naciskany przez Egipt i Hetytów przez pewien czas lawirował, wreszcie został wasalem Suppiluliumy I. Amurru było wówczas jedną z największych jednostek politycznych w Syrii i obejmowało sporą część wybrzeża śródziemnomorskiego, od Byblos po granice Ugarit, czyli znaczną część Kanaanu. Dotąd nie udało się ustalić, jakie miasto było jego stolicą.
Następni książęta zależni od Hetytów nosili imiona huryckie. 95
Pierwszy z nich, Ariteszub (odczyt imienia niepewny) panował krótko. Po jego śmierci wstąpił na tron Tuppiteszub, a następnie Benteszina. Za panowania tego ostatniego doszło do konfrontacji między Egiptem a Hetytami; jej kulminacją była wielka bitwa pod Kadesz w 5 roku panowania Ramzesa II (1275), zakończona zwycięstwem Hetytów. Uprzednio wojska faraona zajęły Amurru i wtedy Benteszina przyjął zwierzchnictwo egipskie. Później król hetycki Muwatallis odzyskał ten kraj; oskarżony o zdradę Benteszina został odesłany do Anatolii, a na tronie zasiadł niejaki Szapili.
Utrzymał się on przy władzy do śmierci Muwatal-lisa i przez krótkie panowanie Urhiteszuba (Mursilisa III). Tymczasem Benteszina wkradł się w łaski jego wuja, Hattusilisa III. Kiedy ten pozbawił Urhiteszuba tronu i sam się obwołał królem, uczynił Benteszinę ponownie władcą Amurru. Jego małżonką została księżniczka hetycka Gassulijawija. Ich syn i następca tronu nosił
anatolijskie imię Szauszkamuwa; panował on w Amurru za czasów hetyckiego króla Tuthalijasa IV.
Warto jeszcze dodać, że w XIII-wiecznych świadectwach hetyckich Amurru jest określane jako
“kraj Hurri". Również w źródłach egipskich nazywa się Kanaan “krajem Huru". W obu przypadkach jest to tylko termin geograficzny; wśród miejscowej ludności ogromną większość stanowią semiccy Kananejczycy.