Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
drugą czterdzieści, za dziesięć piąta itp., bądź aby odczytał godzinę według wskazówek ustawionych przez badającego. W badaniu orientacji przestrzennej stosuje się często również próby polegające na rysowaniu prostych planów pomieszczeń (np. sali, na której chory leży) bądź miejscowości dobrze znanych badanemu, oraz próby polegające na umieszczaniu pewnych elementów na schemacie mapy (np. mapy Polski). Oceniając jednak wyniki tych prób należy pamiętać, że ich błędne wykonanie może być uwarunkowane nie tylko zaburzeniami, lecz również niskim poziomem wykształcenia przed chorobą. Dla oceny orientacji przestrzennej stosuje się również niekiedy próby rysunkowe polegające na odtwarzaniu niesymetrycznych wzorców graficznych, przy czym szczególnie ważne jest to, czy chory potrafi odtworzyć kierunki i przestrzenne rozmieszczenie poszczególnych elementów.
Oprócz opisanych istnieje szereg prób mających charakter znacznie bardziej złożony i nie tyle sprawdzających orientację przestrzenną, co raczej skierowanych na zbadanie myślenia przestrzennego i zdolności do działania w przestrzeni. Są to przede wszystkim próby z zakresu tzw. praksji konstrukcyjnej, polegające na układaniu z elementów pewnych całości, mających określone cechy przestrzenne. Przykładowo można tu wymienić często stosowane próby z testu Kohsa, sześcian Linka, zliczanie kostek w teście Yerkesa itp. Interpretacja wyników tych prób pozostaje jeszcze dyskusyjna, chociaż stwierdzenie zaburzeń w ich wykonaniu ma wyraźne znaczenie lokalizacyjne.
d. Badanie mowy
Kolejny bardzo ważny i najdokładniej opracowany dział badania neuropsychologicznego to badanie mowy. Ważność i obszerność tego działu wynika przede wszystkim z tego, że zaburzenia mowy spowodowane ogniskowymi uszkodzeniami mózgu (afazje) z jednej strony stanowią stosunkowo najczęstszy objaw tych uszkodzeń, z drugiej zaś - ze względu na ogromne znaczenie mowy w życiu jednostki - nawet najsubtelniejsze zaburzenia w tym zakresie stanowią uciążliwe kalectwo i są natychmiast rozpoznawane. Dlatego też afazja od lat wzbudza bardzo żywe zainteresowanie badaczy i opracowano szereg nader szczegółowych prób mających na celu jej wykrycie i ustalenie jej mechanizmów.
Neuropsychologiczne badanie mowy obejmuje zazwyczaj próby skierowane na wyjaśnienie stanu następujących czynności mowy: mowy dialogowej, opowieściowej, zautomatyzowanej, reproduktywnej (powtarzanie), rozumienia mowy, nazywania przedmiotów i zjawisk, czytania, pisania oraz niektórych innych, mających charakter pośredni.
Pomijając istniejące w literaturze przedmiotu dyskusje na temat słuszności dzielenia czynności mowy na czynności odbioru mowy i czynności nadawania mowy, przyjmiemy ten podział przy omawianiu poszczególnych rodzajów prób.
Badanie stanu czynności odbioru mowy zaczyna się - jak już podkreśliliśmy - od pierwszej chwili badania chorego. Już w rozmowie wstępnej uzyskujemy szereg informacji wskazujących, czy chory rozumie, co się do niego mówi, czy możliwe jest nawiązanie z nim kontaktu słownego. Jednakże ocena czynności odbioru mowy dokonana tą drogą ma jedynie charakter globalny, pozwala na stwierdzenie występowania zaburzeń w rozumieniu bez dokładniejszego określenia, jakie jest ich podłoże. Takie dokładne określenie staje się możliwe dopiero po zastosowaniu szeregu prób bardziej analitycznych. Należą do nich kolejno: