Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Argumenty moralno-prawne, wynikaj�ce z doktryny wojny sprawiedliwej, wymierzy� wprost przeciwko Krzy�akom. Jednocze�nie sformu�owa� postulat tolerancji religijnej, sprowadzaj�cy si� do zakazu nawracania na chrze�cija�stwo si��. Wiara jest dobrowolna - dowodzi� - a poniewa� chrze�cija�stwo realizuje misj� ewangelizacji, mo�e swe zadanie spe�nia� tylko drog� przekonywania b�d� przyk�adu. Nawr�cony w�adca ma jednak prawo dokona�, wedle swego uznania, chrztu poddanych. Wojna toczona przez Krzy�ak�w nie ma wi�c podstaw moralno--prawnych: jest wojn� niesprawiedliw�. W kwestii w�adzy sprawowanej przez papie�a i cesarza W�odkowic opowiedzia� si� za przewag� tej pierwszej jako dotycz�cej przede wszystkim spraw duchowych i posiadaj�cej najwy�sz� sankcj� Bosk�.
�rodowisko uniwersyteckie bulwersowa�y tak�e zagadnienia zwi�zane z reform� Ko�cio�a, rozdzieranego tzw. schizm� zachodni�, sporami wok� powo�ywania kolejnych papie�y i antypapie�y, og�lnym, jaskrawo widocznym rozprz�eniem moralnym elit oraz ni�szego duchowie�stwa. Na fali d��enia do odnowy wewn�trznej Ko�cio�a in capite et in membris sformu�owano pogl�d prawno-teologiczny o wy�szo�ci soboru powszechnego (concilium generale) nad papie�em, zwany koncyliaryz-mem. Idea ta, zrodzona jeszcze w ko�cu XIV wieku na Uniwersytecie Karola w Pradze, a poparta przez wielu wybitnych my�licieli ko�cielnych (m.in. Jeana Gersona, p�niej Miko�aja z Kuzy), by�a prezentowana w licznych wyst�pieniach soborowych najpierw w Pizie (1409), nast�pnie w Konstancji (1414-1418) oraz w Bazylei (1431-1449). �rodowisko krakowskie nie tylko nie pozosta�o wobec niej oboj�tne, ale - przeciwnie - zaanga�owa�o si� w polemiki mi�dzynarodowe, staj�c zdecydowanie na stanowisku koncyliarystycznym.
Zaproszony do sformu�owania na soborze w Bazylei swego pogl�du, Uniwersytet Krakowski wypracowa� wsp�lny dokument, poprzedzony napisaniem autorskich traktat�w przez wybranych uczonych (byli nimi: Benedykt Hesse, Jakub z Parady�a, 763
Cz. III. Pi�miennictwo p�nego �redniowiecza. Tw�rczo�� w j�zyku �aci�skim. Proza
Jan Elgot, Wawrzyniec z Raciborza oraz Tomasz Strzempi�ski), zredagowanych nast�pnie i spojonych w ca�o�� przez Strzempi�skiego. Kompilacja ta (tytu�owana w r�kopisach rozmaicie, a wydana pt. Tra� tatu� ... super auctoritate Sacrorum Conciliorum - Traktat ... o powadze �wi�tych sobor�w) zosta�a przedstawiona uczestnikom soboru w r. 1441. Osnow� my�low� traktatu stanowi�o przekonanie, �e sob�r reprezentuje ca�y Ko�ci�, powszechny i prawdziwy, tj. cia�o mistyczne (corpus mysticum), kt�rego g�ow� i najwy�szym zwierzchnikiem jest Chrystus. Z drugiej strony istnieje Ko�ci� jako instytucja: �organizm polityczny" (corpus politicum), na kt�rego czele stoi papie�, b�d�cy �pierwszym pasterzem". Wy�szo�� soboru powszechnego nie ulega przeto kwestii, skoro reprezentuje on Ko�ci� prawdziwy, �cia�o mistyczne" podleg�e bezpo�rednio w�adzy Chrystusa.
�rodowisko uniwersyteckie Krakowa nurtowa� tak�e, zw�aszcza w pierwszych dziesi�cioleciach XV wieku, problem husytyzmu. Ten inspirowany czeskimi wp�ywami ruch posiada� - jak pami�tamy - dwojakie oblicze: filozoficzne, wynikaj�ce z przyj�cia odnowionego przez Husa (w nawi�zaniu do my�li Wiklefa) skrajnego realizmu poj�ciowego, oraz religijno-spo�eczne, ��cz�ce si� z programem radykalnej reformy Ko�cio�a (zob. Tw�rczo�� w j�zyku narodowym, rozdz. IV, podrozdz. 2, Pie�� o Wiklefie). Postulaty powrotu do pierwotnego ub�stwa i duchowej doskona�o�ci dawnych chrze�cijan obok zalece� cz�stego przyjmowania komunii pod dwiema postaciami (sub utraque specie - jak to sformu�owa� Hus, daj�c asumpt do utworzenia nazwy �utrakwi�ci") przenika�y si� z ostr� krytyk� moralnego upadku Ko�cio�a, a w szczeg�lno�ci papiestwa i z (zapocz�tkowan� w Czechach przez Mateja z Janova) ide� destruktywnej dzia�alno�ci Antychrysta, kt�ry zst�pi� mi�dzy �yj�cych, aby zniszczy� od wewn�trz Ko�ci� - dzie�o Chrystusa.
Stanowisko mistrz�w krakowskich wobec moralno-spo�ecznej my�li husyckiej (zbie�ne z postaw� w�adz ko�cielnych) by�o nieprzychylne, w szczeg�lno�ci od soboru w Konstancji, podczas kt�rego Jan Hus i Hieronim z Pragi sp�on�li na stosie, a ich pogl�dy zosta�y uznane za heretyckie. Delegacja polska popar�a antyhusyck� doktryn� soborow�. W obronie oskar�onego czeskiego uczonego stan�� jedynie �ukasz z Wielkiego Ko�mina, teolog i prawnik. Andrzej �askarz z Gos�awic znalaz� si� w sk�adzie delegacji, kt�ra mia�a nak�oni� Husa do publicznego odwo�ania b��dnych tez. Przeciwko uwi�zieniu Husa protestowali obecni w Konstancji rycerze: Zawisza Czarny, Janusz z Tuliszkowa i Andrzej Balicki.
