Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Na soborze florenckim du�e poselstwo greckie z udzia�em samego cesarza, episkopatu i dostojnik�w �wieckich dosz�o do porozumienia z Ko�cio�em zachodnim i 6 czerwca 1439 roku odby�a si� w ko�ciele katedralnym uroczysto�� podpisania aktu unii. Unia florencka wywo�a�a jednak wielkie niezadowolenie ludu greckiego, podsycane przez cz�� kleru; i gwa�towny sp�r wyznaniowy rozgorza� jeszcze raz w upadaj�cym cesarstwie. Nie brakowa�o nawet takich, kt�rzy g�o�no m�wili, �e �wol� ujrze� w Hagii Sofii zielony turban ni� kapelusz kardynalski". Co gorsza papie� Eugeniusz IV nie m�g� dostarczy� skutecznej pomocy Grekom. Wojn� z Turkami na jego wezwanie podj�� tylko W�adys�aw Warne�czyk z rycerstwem w�gierskim i polskim, ale znalaz� �mier� w bitwie pod Warn� (1444). Ta nowa kl�ska chrze�cija�ska przes�dzi�a o losach Konstantynopola.
87
Miasto by�o jeszcze bezpieczne, p�ki �y� pokojowo usposobiony su�tan Murad II. Sytuacja zmieni�a si�, gdy w roku 1451 na tron wst�pi� m�ody Mehmed II, kt�remu Turcy nadali przydomek �Zdobywcy" (Fatih). Inteligentny i wykszta�cony, ale fanatyczny m�odzieniec z wielk� energi� podj�� przygotowania do zdobycia stolicy greckiej. Na terytorium bizanty�skim w pobli�u Konstantynopola zbudowa� pot�ny zamek (Rumeli-Hissar), kontroluj�cy ruch okr�t�w na Bosforze. Zorganizowa� sprawn� flot� wojenn�. Przede wszystkim jednak stworzy� pot�n� artyleri�. Chrze�cija�ski puszkarz Orbano by� konstruktorem wielkich dzia�, kt�re da�y rad� starym murom teodozja�skim.
Obl�enie Konstantynopola zacz�o si� 2 kwietnia 1453 roku'. Su�tan wyprowadzi� przeciwko Grekom ogromn� armi� z�o�on� ze 160 tysi�cy wojownik�w. Wojsko greckie sk�ada�o si� tylko z kilkutysi�cznego zast�pu. Z pomoc� przyszli mu ochotnicy w�oscy, w�r�d kt�rych najbardziej odznaczy� si� genue�czyk Giustiniani. Bohaterski cesarz Konstantyn XI nie ugi�� si� i przez sw� waleczn� postaw� okry� siebie i swoje pa�stwo nie�mierteln� s�aw�. Pomimo zaciek�ych szturm�w tureckich miasto trzyma�o si� dobrze, licz�c na pomoc Zachodu. Niestety pomoc nie nadesz�a.
Wreszcie w nocy z 28 na 29 maja Turcy ruszyli do decyduj�cego szturmu. Czujny basileus by� na posterunku i pomimo ogromnej przewagi przeciwnika powstrzyma� jego atak w najbardziej zagro�onym miejscu, to jest w wy�omie, jaki powsta� na skutek bombardowania muru obok bramy �w. Romana. Ale Turkom uda�o si� odkry� niestrze�on� furt�, zwan� Kerkoporta, o kt�rej obro�cy zapomnieli. Tamt�dy wpad�y do miasta pierwsze grupy janczar�w siej�c okropny pop�och w�r�d bezbronnej ludno�ci. Fatalnym wydarzeniem by� r�wnie� ubytek dzielnego Giustinianiego, kt�ry po otrzymaniu ci�kiej rany musia� opu�ci� szeregi obro�c�w. Si�y greckie za�ama�y si� wi�c. Sam basileus walcz�c do ostatka pad� przy wy�omie, a tymczasem masy Turk�w wdar�y si� do miasta. T�umy ludno�ci schroni�y si� do Hagii Sofii. Naje�d�cy wtargn�li jednak do ko�cio�a i wyci�li w pie� wszystkich, kt�rzy si� tam znajdowali. Triumfuj�cy su�tan wjecha� na koniu do �wi�tyni i natychmiast zabrzmia�y w niej mod�y muzu�ma�skie.
Bizancjum przesta�o istnie�. �Gr�d przez Boga strze�ony" sta� si� na d�ugie wieki stolic� su�tan�w.
88
ZAKO�CZENIE
Gospodarcza rola Bizancjum w �redniowieczu - Mocarstwowe stanowisko Bizancjum - Promieniowanie kultury bizanty�skiej - Bizancjum a Polska
By�y dwie podstawy pot�gi Bizancjum; gospodarcza i wojskowa. Podnosz�c za� znaczenie tych dw�ch czynnik�w pot�gi bizanty�skiej, nie nale�y zapomina� o kulturalnej wielko�ci �redniowiecznego Bizancjum, stanowi�cej punkt wyj�cia do oceny roli, jak� to imperium odegra�o w rozwoju Europy.
