Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
1968b, s. 25-45). W
naszkicowanej historii socjalizacji sw�j udzia� w kszta�towaniu co I
bardziej komplikuj�cych si� struktur r�l ma od pewnego momen,
(ok. 6 r. �.) szko�a. Poni�ej przedstawimy, jakie miejsce przy p
instytucji szko�y w kontek�cie strukturalno-funkcjonalnej tea,
socjalizacji. I/J!,
,
Szko�a jako instancja socjalizacji 1
Socjologiczne analizy po�wi�cone instytucji szko�y, efektom ,0
funkcjonowania i jej spo�ecznemu znaczeniu spotka� mo�na w literat
anglo-ameryka�skiej co najmniej od lat czterdziestych; odpowied ,
badania naukowe w Republice Federalnej zosta�y zapocz�tkowa j
pod koniec lat pi��dziesi�tych (por. Kob 1958, 1963; Dahrend ,
1958). W analizach tych wykorzystuje si� zwykle kategorie struktur: no-funkcjonalne, a przynajmniej nosz� one
wyra�ne �lady ich w Przyczyna tego le�y r�wnie� i w tym, �e Parsons dog��bnie zajmo si� funkcj� systemu kszta�cenia
(o�wiaty). Jego opublikowany po pierwszy w roku 1959 artyku� o "Klasie szkolnej jako syste spo�ecznym"
(niemieckie wydanie 1968c) uchodzi za "klasyk�" te socjalizacji szkolnej. Parsons obiera w tym artykule jako pu "
odniesienia struktur� spo�ecze�stwa USA i zadaje pytanie, jak� funk dla tego spo�ecze�stwa spe�nia szko�a. Nale�y
przy tym przypomni �e Parsons przez struktur� rozumie pewne metodyczne uproszcze
chodzi mu o systemy cz�stkowe ca�o�ciowego systemu, kt�re
u�atwienia analiz uwa�a si� za stabilne. Parsons wychodzi
spo�ecze�stwa przemys�owego, ze zorganizowanym podzia�em pr
i i gospodark� kapitalistyczn�, kt�rego system kulturowy okre�lo, jest przez uniwersalistyczn� orientacj� co do
warto�ci. Prywa I
egzystencja ludzi - z wychowaniem dzieci w��cznie - odbywa
w ma�ej rodzinie, w kt�rej panuj� warto�ci partykularysty
W spo�ecze�stwie tym istnieje rozbudowany publiczny system kszta�cenia (o�wiaty), kt�rego rdze� tworzy instytucja
szko�y. Do szko�y ucz�szczaj� wszystkie dzieci ( obowi�zek szkolny), przy czym w ok. 6 r-oku �ycia rozpoczynaj�
one nauk� w powszechnej szkole podstawowej, kt�ra w USA trwa do VI lub VIII klasy (czyli do 12 lub 14 r. �.).
Potem nast�puje (niezr�nicowana pod wzgl�dem formy szko�y) high school. Parsons zajmuje si� w swojej analizie
przede wszystkim szko�� podstawow�, podzielon� organizacyjnie na klasy: jedn� klas� szkoln� stanowi�c� centralne
miejsce szkolnej socjalizacji tworzy ok. 25 uczni�w i uczennic oraz nauczyciel (por. Parsons
1968c, s. 161). c-
Opisuj�c, ew. za,k~adaj�c, tak� struktur�-aar~ns ujmuje szk.o�� jako podsystem ca�OscIowego systemu
spo�eczneg9truktura ta jest punktem wyj�cia analizy funkcjonalnej: jego zainteresowanie skierowane jest na to, w jaki
spos�b szko�a (a dok�adniej: klasa szkolna) przyczynia si� do integrowania dorastaj�cych os�b i przez to do stabilizacji
systemu spo�ecznego. J~go o?powie~�:~asa szkoln~ ~o�e "z je~ne~ strony by c postrzegana jako Instancja bte'rwotna
(prlmare) (...), dZI�kI kt�rej rozwijane s� r�ne komponenty gotowo�ci i umiej�tno�ci", niezb�dne do wype�nienia roli
doros�ego. "Z drugiej strony jesu punktu widzenia....-spo�ecze�stwa instancj� podzia�u �si�y roboczejd(1968c, s. 163).
tJym stwierdzeniem Parsons identyfikuje dwie zasadnicze funkcje, kt�re system szkolny ma do spe�nienia w
rozwini�tym spo�ecze�stwie: socjalizacj� i dob�r (selekcj�). Szko�a ma, z jednej strony, przekazywa�
uniwersalistyczne orientacje co do warto�ci, tak aby dorastaj�ca m�odzie� by�a w danym spo�ecze�stwie zdolna do
dzia�ania w rolach. To zadanie szko�y nazywane jest funkcj� socjalizacyjn�; rozumie si� przez to internalizacj�
powszechnych oczekiwa� co do r�l. Z drugiej strony szko�a ma za zadanie rozdzieli� m�odzie� na rozmaite stanowiska
zawodowe. Ma ona dokona� "selekcji i podzia�u zasob�w ludzkich odpowiednio do systemu r�l doros�ych" (s. 179). T
o zadanie szko�y okre�lane jest jako funkcja alokacyjna ew. selekcyjna. Przyporz�dkowanie pozycji i internalizacja r�l
s� procesami komPlementa!!Jf'mi, kt�re w szkolnej codzienno�ci s� bardzo �ci�le ze sob� powi�za~ .Parsonsa
interesuje kwestia, w jaki spos�b w szkole amerykanskiej spe�niane s� obie te funkcje naraz. Aby odpowiedzie� na to
pytanie, analizuje on wewn�trzne procesy zachodz�ce w klasie Pod k�tem ich znaczenia spo�ecznego. W tej analizie
klasa szkolna jest
