Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
1968b, s. 25-45). W
naszkicowanej historii socjalizacji swój udział w kształtowaniu co I
bardziej komplikujących się struktur ról ma od pewnego momen,
(ok. 6 r. ż.) szkoła. Poniżej przedstawimy, jakie miejsce przy p
instytucji szkoły w kontekście strukturalno-funkcjonalnej tea,
socjalizacji. I/J!,
,
Szkoła jako instancja socjalizacji 1
Socjologiczne analizy poświęcone instytucji szkoły, efektom ,0
funkcjonowania i jej społecznemu znaczeniu spotkać można w literat
anglo-amerykańskiej co najmniej od lat czterdziestych; odpowied ,
badania naukowe w Republice Federalnej zostały zapoczątkowa j
pod koniec lat pięćdziesiątych (por. Kob 1958, 1963; Dahrend ,
1958). W analizach tych wykorzystuje się zwykle kategorie struktur: no-funkcjonalne, a przynajmniej noszą one
wyraźne ślady ich w Przyczyna tego leży również i w tym, że Parsons dogłębnie zajmo się funkcją systemu kształcenia
(oświaty). Jego opublikowany po pierwszy w roku 1959 artykuł o "Klasie szkolnej jako syste społecznym"
(niemieckie wydanie 1968c) uchodzi za "klasykę" te socjalizacji szkolnej. Parsons obiera w tym artykule jako pu "
odniesienia strukturę społeczeństwa USA i zadaje pytanie, jaką funk dla tego społeczeństwa spełnia szkoła. Należy
przy tym przypomni że Parsons przez strukturę rozumie pewne metodyczne uproszcze
chodzi mu o systemy cząstkowe całościowego systemu, które
ułatwienia analiz uważa się za stabilne. Parsons wychodzi
społeczeństwa przemysłowego, ze zorganizowanym podziałem pr
i i gospodarką kapitalistyczną, którego system kulturowy określo, jest przez uniwersalistyczną orientację co do
wartości. Prywa I
egzystencja ludzi - z wychowaniem dzieci włącznie - odbywa
w małej rodzinie, w której panują wartości partykularysty
W społeczeństwie tym istnieje rozbudowany publiczny system kształcenia (oświaty), którego rdzeń tworzy instytucja
szkoły. Do szkoły uczęszczają wszystkie dzieci ( obowiązek szkolny), przy czym w ok. 6 r-oku życia rozpoczynają
one naukę w powszechnej szkole podstawowej, która w USA trwa do VI lub VIII klasy (czyli do 12 lub 14 r. ż.).
Potem następuje (niezróżnicowana pod względem formy szkoły) high school. Parsons zajmuje się w swojej analizie
przede wszystkim szkołą podstawową, podzieloną organizacyjnie na klasy: jedną klasę szkolną stanowiącą centralne
miejsce szkolnej socjalizacji tworzy ok. 25 uczniów i uczennic oraz nauczyciel (por. Parsons
1968c, s. 161). c-
Opisując, ew. za,k~adając, taką strukturę-aar~ns ujmuje szk.ołę jako podsystem całOscIowego systemu
społeczneg9truktura ta jest punktem wyjścia analizy funkcjonalnej: jego zainteresowanie skierowane jest na to, w jaki
sposób szkoła (a dokładniej: klasa szkolna) przyczynia się do integrowania dorastających osób i przez to do stabilizacji
systemu społecznego. J~go o?powie~ź:~asa szkoln~ ~oże "z je~ne~ strony by c postrzegana jako Instancja bte'rwotna
(prlmare) (...), dZIękI której rozwijane są różne komponenty gotowości i umiejętności", niezbędne do wypełnienia roli
dorosłego. "Z drugiej strony jesu punktu widzenia....-społeczeństwa instancją podziału «siły roboczejd(1968c, s. 163).
tJym stwierdzeniem Parsons identyfikuje dwie zasadnicze funkcje, które system szkolny ma do spełnienia w
rozwiniętym społeczeństwie: socjalizację i dobór (selekcję). Szkoła ma, z jednej strony, przekazywać
uniwersalistyczne orientacje co do wartości, tak aby dorastająca młodzież była w danym społeczeństwie zdolna do
działania w rolach. To zadanie szkoły nazywane jest funkcją socjalizacyjną; rozumie się przez to internalizację
powszechnych oczekiwań co do ról. Z drugiej strony szkoła ma za zadanie rozdzielić młodzież na rozmaite stanowiska
zawodowe. Ma ona dokonać "selekcji i podziału zasobów ludzkich odpowiednio do systemu ról dorosłych" (s. 179). T
o zadanie szkoły określane jest jako funkcja alokacyjna ew. selekcyjna. Przyporządkowanie pozycji i internalizacja ról
są procesami komPlementa!!Jf'mi, które w szkolnej codzienności są bardzo ściśle ze sobą powiąza~ .Parsonsa
interesuje kwestia, w jaki sposób w szkole amerykanskiej spełniane są obie te funkcje naraz. Aby odpowiedzieć na to
pytanie, analizuje on wewnętrzne procesy zachodzące w klasie Pod kątem ich znaczenia społecznego. W tej analizie
klasa szkolna jest