Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Armie zdobywc�w nie by�y �du�e. Wystarczy�y niemal tylko na utworzenie kasty wojskowej, kt�ra podpo-, rz�dkowa�a sobie miejscow� ludno��. Sk�ad etniczny mieszka�c�w kraju prawie si� nie zmieni�. Zar�wno ludno�� miejska, jak i ch�opi, bez wzgl�du na to, czy przeszli na islam, czy pozostali chrze�cijanami, przyj�li wkr�tce j�zyk arabski jako uniwersalny �rodek porozumienia. Potomk�w ich nazywamy dzi� Arabami, ale w istocie s� oni produktem przemieszania si� wielu ras, wielu plemion, kt�re zamieszkiwa�y ten kraj, zanim Izrael wyw�drowa� z Egiptu, a wi�c Amalekit�w, Jebuzyt�w, Moabit�w, Fenicjan czy takich lud�w, jak osiadli tam niemal r�wnie d�ugo Filistyni albo Aramejczycy,
3 - Dzieje wypraw krzy�owych, t.I
34
�wi�te miejsca chrze�cija�stwa
kt�rzy od zarania dziej�w powoli i niemal niedostrzegalnie przenikali na obszary rolnicze, oraz owych �yd�w, kt�rzy, jak pierwsi aposto�owie, przy��czyli si� do Ko�cio�a Chrystusa. Jedynie praktykuj�cy �ydzi zachowali sw� odr�bno�� etniczn�, ale czysto�� rasowa nawet tej grupy spo�ecznej nie pozosta�a bez skazy. W Egipcie spo�eczno�� chamicka by�a bardziej jednorodna, ale i ona tak�e rozros�a si� w drodze ma��e�stw z. imigrantami z Syrii i pusty� oraz obszar�w nad g�rnym Nilem i ca�ego wybrze�a �r�dziemnomorskiego.
Najwi�ksze nasilenie imigracji arabskiej wyst�pi�o, si�� rzeczy, w okr�gach granicz�cych z pustyniami i w miastach po�o�onych na szlakach karawanowych, kt�re bieg�y po obrze�u pusty�. Zast�j w handlu morskim w basenie Morza �r�dziemnego, do kt�rego dosz�o po podboju arabskim, spowodowa�, �e miasta te, zamieszkane przewa�nie przez ludno�� muzu�ma�sk�, nabra�y wi�kszego znaczenia ni� zhellenizowane o�rodki po�o�one bli�ej wybrze�a morskiego. Aleksandria by�a jedynym du�ym portem, kt�ry Arabowie zachowali nad Morzem �r�dziemnym. Zar�wno w Aleksandrii, jak i w hellenistycznych miastach Syrii liczba chrze�cijan nadal by�a wysoka, prawdopodobnie przewy�szaj�ca liczb� ludno�ci muzu�ma�skiej. Z grubsza bior�c, podobne r�nice wyst�powa�y na wiejskich obszarach Syrii. Podczas gdy r�wniny i doliny w g��bi l�du stawa�y si� coraz bardziej muzu�ma�skie, to na obszarze mi�dzy Libanem a morzem przewa�a�y sekty chrze�cija�skie. W Egipcie r�nice zaznaczy�y si� przede wszystkim mi�dzy miastem a wsi�. Ch�opi stopniowo przechodzili na islam, w miastach natomiast przewag� liczebn� mieli chrze�cijanie. W Palestynie podzia� ten by� mniej wyra�ny. Na du�ej cz�ci obszar�w wiejskich zapanowa� islam, ale wiele miasteczek dochowa�o wierno�ci starej wierze. Miasta o tak wyj�tkowym znaczeniu dla chrze�cija�stwa, jak Nazaret lub Betlejem, pozosta�y niemal ca�kowicie chrze�cija�skie, a w Jerozolimie, mimo czci, jak� otaczali j� muzu�manie, chrze�cijanie nadal stanowili wi�kszo��. Prawie wszyscy chrze�cijanie palesty�scy nale�eli do milli greckiej. W Jerozolimie i. w wielu mniejszych miastach, jak Safad i Tyberiada, tak�e istnia�y du�e kolonie �ydowskie. G��wnym miastem muzu�ma�skim w Palestynie by�a jej nowa stolica administracyjna, Ar-Ram-la. Taki uk�ad stosunk�w ludno�ciowych utrzyma� si� w Syrii, Palestynie i Egipcie przez nast�pne cztery stulecia.7
Pi�ty kalif, Mu'awija z dynastii Umaj jad�w, kt�ry najpierw by� namiestnikiem Syrii, obj�wszy w�adz� najwy�sz� w 660 roku, za�o�y� sw� stolic� w Damaszku. Potomkowie Mu'awiji sprawowali tam rz�dy przez prawie sto lat. Dla Syrii i Palestyny nasta� wtedy okres pomy�lno�ci. Niemal wszyscy kalifowie umajjadzcy byli lud�mi niezwykle uzdolnionymi i pe�nymi m�drej tolerancji. Obecno�� ich dworu w tej prowincji stanowi�a gwarancj� sprawnej � administracji oraz o�ywionej dzia�alno�ci handlowej. W�adcy ci popierali r�wnie� kultur�, kt�r� zastali na tym obszarze. By�a to kultura hellenistycz-
Pod rz�dami antychrysta
35
3. P�tnik
36
�wi�te miejsca chrze�cija�stwa
Pod rz�dami antychrysta
37
