Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Ceny tych ostatnich dochodzą do 10 min dolarów za kilogram. Statystyki rosyjskie ostrożnie szacują, że ich kraj corocznie traci na tym procederze ponad miliard dolarów. Tu, w odróżnieniu od rynku narkotyków, jesteśmy jedynie krajem tranzytowym na osi wschód - zachód, choć znane są przypadki zawierania transakcji w Polsce za pośrednictwem naszych obywateli.
61 P. Łącki: Typowe naruszenia obrotu towarowego z zagranicą. Praca dyplomowa na Europejskim Podyplomowym Studium Problematyki Przestępczości, Łódź 1994.
227
W latach 1993 -1994 liczba przypadków przemytu materiałów radioaktywnych do Niemiec uległa podwojeniu. W 1994 r. wykryto przemyt materiałów służących do produkcji broni nuklearnej. Ich głównym źródłem - według prasy niemieckiej - są oficerowie rosyjskiej floty podwodnej.
Inne rodzaje przemytu, szczególnie indywidualnego, nie mają obecnie takiego znaczenia jak jeszcze w latach osiemdziesiątych.
Środki komunikacji i transportu stwarzają dzisiaj duże możliwości ukrycia towarów. Wzrost motoryzacji wpływa na upowszechnienie się przemytu w komunikacji samochodowej.
Pomijając już duże możliwości, jakie stwarza międzypaństwowy transport towarowy, należy zwrócić uwagę, iż nawet osobowy ruch graniczny daje poważne szansę dokonywania przemytu.
Możliwości osób wyjeżdżających autokarami są raczej ograniczone. Pewne możliwości ukrycia towarów w skrytkach motoru, pod podwoziem, w zapasowych kołach, w bakach z benzyną itp. ma raczej obsługa autokratów wycieczkowych.
Natomiast osoby przekraczające granicę własnymi środkami lokomocji często zajmują się działalnością przemytniczą. Właściciel może wykorzystać swój samochód jako bardzo wygodną skrytkę i częściej korzysta właśnie ze schowków znajdujących się w samochodzie, niż przewozi towary przy sobie lub w bagażu.
Towary są zwykle ukryte m.in.: w dolnym zbiorniku chłodnicy, karierze silnika, w filtrze olejowym i powietrznym, karburatorze, akumulatorze, aparaturze ogrzewczej, w zbiorniku hydrolu, w stopniach i progach, drzwiach, siedzeniach, desce rozdzielczej, obudowie kierownicy, tapicerce wewnętrznej, w przycisku sygnałowym, miejscach oparcia tylnego siedzenia, zbiornikach na benzynę, bagażniku, kołach zapasowych oraz w przyborach do konserwacji i eksploatacji.
Skrytka w samochodzie obywatela austriackiego (o wymiarach 100x50x35 cm) była umieszczona pod podłogą bagażnika w miejscu wymontowanego dodatkowego zbiornika na benzynę. Otwór skrytki przykryty był przykręcaną śrubami blachą, na którą zakładano chodnik, rezerwowe koło oraz narzędzia do reperacji samochodu. Podczas rewizji w samochodzie znaleziono 700 zegarków marki „Delbana" i 360 kg srebra.
W innym przypadku zakwestionowano ponad 1000 zegarków szwajcarskich, 253 kg srebra w płytkach i monetach, 5100 dolarów USA oraz inne wartościowe przedmioty. Skrytka znajdowała się pod tylnym siedzeniem samochodu w poprzecznym wzmocnieniu ramy. Otwór o rozmiarach ok. 20x10 cm zakryty był płytką żelazną, do której umocowano dwa ryglowe zamki. Otwór skrytki powleczono antykorozyjną farbą, podobnie jak całe wnętrze samochodu.
Ten sposób przerzutu często służy bandom przemytniczym. Przykładem może być znana afera Ridenberga, wykryta przez austriackie władze celne. W samochodach, którymi posługiwali się członkowie bandy, znajdowały się
228
specjalnie skonstruowane skrytki. Numery samochodów i ich kolor były po każdym przekroczeniu granic zmieniane. W momencie wykrycia banda usiłowała przemycić z Monachium przez Austrię do Polski 200 kg złota.
Także przemyt w komunikacji kolejowej zatacza coraz szersze rozmiary62.
Konstrukcja pasażerskiego wagonu kolejowego dostarcza szerokich możliwości wykazania się pomysłowością przez przemytników. Liczne zagłębienia, szczeliny, wysuwane siedzenia, podnoszone oparcia w przedziałach, urządzenia sanitarne, oświetleniowe, wywietrzniki doskonale nadają się na schowki. Wiele skrytek znajduje się w toaletach pod zbiornikami na śmieci, ramą okienną itp. Największa jednak liczba schowków jest w przedziałach, m.in. pod lustrem, obrazami, tabliczkami informacyjnymi, w tapicerce itp.
Przemyt w komunikacji morskiej zajmuje ważne miejsce w ogólnej przestępczości celnej. Na statkach, ze względu na wymiary i skomplikowaną budowę, znajduje się wiele miejsc nadających się do ukrycia towarów. Wymienić można: maszynownie, ładownie, pomieszczenia gospodarcze, kubryki załogi itp. Jak wynika z materiałów Urzędu Celnego w Gdyni, typowymi schowkami są: urządzenia stropowe w hali maszyn, rury w maszynowni, kondensatory, baki na wodę, baki baletowe, wentylatory, szoty, odpadki bawełny służące do czyszczenia maszyn itp.
Oprócz naturalnych skrytek marynarze, pozostający w kontakcie z pracownikami stoczni remontującymi statek, zamawiają wykonanie schowków wmontowanych np. w ściany. Również sami marynarze przygotowują specjalne schowki, jak np. wydrążone szpary w podłogach lub otwory w rurach metalowych. Na kutrach rybackich znajduje się wyjątkowo dużo schowków specjalnie przygotowanych do przemytu. Kutry, ze względu na małe rozmiary, nie mają zbyt wielu naturalnych skrytek. Pasażerowie niezwykle rzadko korzystają ze skrytek na statkach, zasadnicza bowiem trudność sprowadza się do zniesienia towaru na ląd.
Szczególnym rodzajem przemytu morskiego jest tzw. przestępczość kontenerowa63. Obecnie w świecie znajduje się w obrocie wiele milionów kontenerów. Jako przykład handlu kontenerowego wystarczy wymienić porty: Le Havre (Francja) w 1987 r. ponad 600000 kontenerów z towarem, Rotter-dam (Holandia) - 2,25 miliona i Hongkong - 2,5 miliona. Przestępstwa związane z kontenerami - to włamania i kradzieże z kontenerów, kradzież samych kontenerów, wykorzystanie kontenerów w celach przemytniczych (broń, narkotyki). Kradzieże całych kontenerów zdarzają się głównie podczas zbrojnych napadów na statki (Wybrzeże Afryki Zachodniej), a także w dużych portach (nawet w biały dzień). Kontenery są wykorzystywane przez gangi przemytnicze narkotyków do większych transportów marihuany (tony), koka-
62 H. Fedewicz: Przestępczość przemytniczo-dewizowa na przejściu granicznym w Medyce w latach 1982-1986, „Służba MO" nr 172/1988.
63 Container crime, „International Criminal Police Review" nr 416/1989, s. 18-23.
229