Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Co wi�cej, programy reform agrarnych staj� si� cz�sto pretekstem do ustanowienia tyranii - przyw�aszczania ziemi, biurokratycznego przymusu, bezwzgl�dno�ci w post�powaniu z maruderami. �W pewnym azjatyckim kraju - donosi� z aprobat� ameryka�ski urz�dnik - naczelnik pa�stwa, pragn�c wyja�ni� go�ciowi, na czym polega jego rola, postuka� palcem w telefon i powiedzia�: �To jest najpot�niejsze narz�dzie pszenicznego przewrotu. Kiedy s�ysz�, �e jaki� cz�onek personelu si� oci�ga, podnosz� s�uchawk� i dzwoni� do zainteresowanego urz�dnika. On obiecuje podj�cie dzia�a�, ale ja m�wi� mu: nie chc� obietnic; ma pan oddzwoni� do mnie jutro i powiedzie�, co pan zrobi��". (55)
Zielona rewolucja okaza�a swe s�abo�ci, gdy sta�y si� oczywiste pe�ne skutki jej najwi�kszych brak�w. Poniewa� nowe odmiany mia�y rozwija� si� dobrze tylko w po��czeniu z chemicznymi nawozami i pestycydami, zagrozi�o to ekologicznemu zr�wnowa�eniu i prze�y-
367
WOKӣ TYSI�CA STO��W }
1
ciu niemo�liwej do ustalenia liczbie gatunk�w mieszka�c�w upr�- I wianych p�l, i to nie tylko szkodnik�w, ale i drapie�nik�w �ywi�cych ; si� nimi. W jej pocz�tkowym okresie, w roku 1961, Rachel Carson opublikowa�a ksi��k� Silent Spring (Cicha wiosna), kt�ra zas�uguje i prawdopodobnie na miejsce po�r�d najbardziej wp�ywowych ksi�-1 �ek, jakie kiedykolwiek napisano. Odmalowana w niej apokaliptyczna wizja przysz�o�ci, z zag�odzonymi na �mier� �piewaj�cymi i ptakami, kt�re gin� w wyja�owionych pestycydami �rodowiskach, i pobudzi�a setki tysi�cy ludzi do dzia�ania w ruchach ekologicznych. Norman E. Borlaug, uwa�any powszechnie za naukowego �ojca zielonej rewolucji", demaskowa� je jako �podst�pn�, histeryczn� propagand�" wymierzon� w rolnicze chemikalia przez �naukowych p�g��wk�w". (56) Ale chodzi�o o co� wi�cej ni� tylko o nauk�. W la-; tach dziewi��dziesi�tych XX wieku, w Anglii, ;
Poczynaj�c od jesieni, typowy farmer rozsieje �rodki chwastob�jcze o szerokim spektrum oddzia�ywania, na przyk�ad javelin (dzida), aby u�mierci� kie�kuj�ce zielska, takie jak trawy, ptasie ziele, bratek, przetacznik, ja-snota. (Pestycydy cz�sto maj� gro�nie brzmi�ce nazwy - missile (pocisk), rapier, impact (uderzenie) czy commando (komando). Firmy chemiczne uwa�aj�, �e takie nazwy podnosz� zaufanie rolnika do tych �rodk�w.) Nast�pnie ozimina otrzyma porcj� avadexu, kt�ry uwolni j� od dzikich ows�w a� do zimy. Potem, jeden po drugim, id� methocarb (nazwa firmowa dra�a), kt�ry zabije �limaki, oraz pierwsze spryskanie �rodkami owadob�jczymi, powiedzmy ripcordem, kt�re u�mierc� mszyce. (57)
Ripcord oszcz�dza biedronki, ale najprawdopodobniej zabijai inne owady, paj�ki i ryby. To dopiero pocz�tek. Typowy farmer! przed up�ywem roku wykona prawdopodobnie powt�rne spryski-j wanie �rodkami grzybob�jczymi, chwastob�jczmi, regulatorami] wzrostu i innymi �rodkami owadob�jczymi. Wed�ug �wiatowej: Organizacji Zdrowia, �rodki chwastob�jcze do roku 1985 by�y
368 |
rekach, pnych. |�ojcazie-m� pro-ilowych tWla-
p zabija i farmer �spryski-
htorami itowej i by�y
�YWIENIE GIGANT�W
�r�d�em miliona ostrych zatru� - w wi�kszo�ci robotnik�w rolnych. W roku 1990 organizacja przypisa�a tej samej przyczynie dwadzie�cia tysi�cy zgon�w. (58) Co wi�cej, chemiczne nawozy i pestycydy dzia�aj� na drugorz�dnych glebach, korzystaj�c z pomocy irygacji; w XX wieku, z powodu z�ego zaplanowania wielkich wodnych projekt�w, irygacja doprowadzi�a prawdopodobnie do utraty takich samych powierzchni ziemi, z powodu erozji i zanieczyszczenia �rodowiska, jakie pozyska�a dla rolnictwa: wielkie zapory wodne powoduj� wyparowanie, zasolenie i burze piaskowe. Zielona rewolucja ci�gle trwa, ale wydaje si� nie do utrzymania na d�u�szy dystans, gdy� opiera si� na technologiach, kt�re niszcz� �rodowisko i wywo�uj� powszechne oburzenie.
