Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
okresem oczekiwania oraz długością i agresywnością kolejki o pozwolenia) jest tym silniejsza, im większa występuje różnica pomiędzy ceną rynku eksportera a ceną krajową*. Wpływa na to również wysokość stawki celnej w ramach kontyngentu taryfowego oraz aktualny poziom kursu walutowego. Przy tak dużej ilości czynników trudno jest sformułować generalne uwagi na temat wartości rynkowej licencji. Można jednak stwierdzić, że w roku 2000 w Polsce zazwyczaj większa agresywność działań występowała w przypadku rozdziału pozwoleń na import cukru (gdzie poziom ochrony krajowych producentów jest bardzo wysoki), a stosunkowo mniejsza na przykład w przypadku większości zbóż, gdzie poziom protekcji jest znacznie mniejszy.
Analiza wykorzystania kwot importowych w rolnictwie wykazuje, że większość z nich nie była wykorzystywana. Na przykład, w 1999 roku pełne wykorzystanie kwot taryfowych nastąpiło jedynie w przypadku miodu naturalnego, słodu, skrobi, cukru i glukozy, pomidorów i przetworzonego tytoniu. W innych przypadkach było ono znacznie mniejsze, a w wielu równe zeru67. Może to wskazywać, że a) przyznane kwoty były zbyt duże, b) nieodpowiednio rozłożone (w stosunku do rzeczywistego popytu na poszczególne towary), albo c) import zagraniczny był niekonkurencyjny cenowo. Być może znaczenie miały wszystkie trzy czynniki.
Po przystąpieniu do Unii Europejskiej krajowy system kwot taryfowych zostanie zastąpiony wspólnotowym. Ten ostatni jest znaczenie bardziej skomplikowany i rozbudowany ze względu na wielość zobowiązań Unii w stosunku do różnych grup krajów. Problemy i konflikty związane z rozdziałem licencji importowych na import bananów były już wcześniej opisane.
W krajach Unii obok kontyngentów taryfowych na artykuły rolne stosuje się również stosunkowo często zawieszenia taryfowe. Wprowadza się je wtedy, gdy dany towar jest wytwarzany w niewystarczających ilościach na terenie Unii i używany jako półfabrykat do produkcji innych dóbr. W 1999 roku zawieszenia celne opiewały na sumę 630 min euro, co stanowiło około 5% dochodów celnych. Z tego kwoty taryfowe stanowiły około 5-6%
64 Koszt dokumentacji jest podobny, ponieważ płaci się zazwyczaj „od tony", a nie od ilości zaświadczeń.
Jednak zwiększenie ilości zaświadczeń (dla każdej partii towaru oddzielnie) wydłuża koszty ich przygotowania,
podnosząc tym samym koszty handlowe firm.
65 Opłata (np. znaczek skarbowy) wnoszona jest zazwyczaj od jednego pozwolenia. Im więcej pozwoleń (na
mniejsze kwoty), tym większe przychody odpowiedniej agencji.
w Ta intensywność konkurencji jest w pewnym stopniu substytutem lobbingu, tzn. działania na rzecz uzyskania renty z tytułu stosowania ograniczeń ilościowych. Zagadnienia te są omawiane w ostatnim rozdziale książki.
w Trade Poticy Review Poiand. Report by Ihe Secretarial (2000), s. 52-53.
246
247
ieszeń i kwot podejmuje Rada Unii kwalifikowaną większością głosów na podstawie asku Komisji. W celu zmniejszenia przetargów i konfliktów starano się precyzyjniej :ślić kryteria, jakie mogą być stosowane w przypadku zawieszeń69. Po przystąpieniu do Unii polscy importerzy zainteresowani ułatwieniami w dostępie ?ynku krajowego będą musieli być w stałym kontakcie z odpowiednimi agendami duszu Rolnego i uczestniczyć w działalności lobbingowej w Brukseli.
3.3.2. Artykuły włókiennicze i inne70
Polska, przed wejściem w życie Układu Europejskiego, była zmuszona do „dobrowol-j" ograniczenia eksportu niektórych towarów na rynek państw Wspólnoty Europej-j. Wśród nich były między innymi niektóre wyroby stalowe, owce i kozy (i mięso e), bydło opasowe, owoce miękkie, kalamary, obuwie (na rynku Wlk. Brytanii andii) węgiel brunatny oraz wyroby włókiennicze71.
Ograniczenia w tej ostatniej grupie towarowej miały niewątpliwie największe :zenie. Pierwsze porozumienie w tej sprawie zostało zawarte w 1979 roku i było ępnie kilkakrotnie przedłużane w ramach Porozumienia wielowłóknowego. Ostatnie izumienie z 1988 roku funkcjonowało do 1992 roku, tj. do wejścia w życie części Iłowej Układu Europejskiego. W tak zwanym dodatkowym protokole 1 do tego Układu widziano krótszy, pięcioletni okres znoszenia ograniczeń ilościowych w eksporcie do
Przewidziano możliwość elastycznego „przesuwania" części eksportu pomiędzy ymi kategoriami towarów.
Z drugiej jednak strony uzgodniono system podwójnych licencji eksportowych tortowych, które miały zapobiegać „obchodzeniu" ograniczeń zawartych w protokole, widziano również możliwość wprowadzenia systemu nadzoru ze strony Unii, gdybv 3it z Polski zagrażał wyrządzeniem szkody w produkcji podobnych lub bezpośrednio iurencyjnych wyrobów w UE. Nadzór taki musiał być poprzedzony konsultacjami, rytycznych sytuacjach (szkoda niemożliwa do naprawienia) UE mogła selektywnie niczyć import z Polski na okres 3 miesięcy, a kwota taka nie mogła być niższa od 25% artu w ciągu 12-miesięcznego okresu upływającego przed złożeniem wniosku •nsultacje72.
W 1996 roku Polska uzyskała dalszą poprawę dostępu do rynku unijnego w zamian >ewne przyspieszenie liberalizacji celnej tych towarów w naszym kraju. Polska jrowohue" zobowiązała się do ograniczenia 13 pozycji (poprzednio 18) w bezpośred-
eksporcie tekstylno-odzieżowym. Wszelkie ograniczenia w tym sektorze zostały
'* Kaliszuk (2000), a. 47.
Ibidem. W pracy tej opisano system zawieszania ceł i kontyngentów ilościowych w UE.
Problem ograniczeń ilościowych w polskim handlu tekstyliami szczegółowo opisano w Synowiec (19981. -93.
" Synowiec (1998), s. 87; Kaliszuk (1998), s. 143, tab. 8.1. 73 Por.: Synowiec (1998), s. 92-93.