Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Ze względu na przedmiot oddziaływania terapeutycznego wśród form terapii dziecięcej należy wymienić: a) terapię psychomotoryczną - usprawniającą jednocześnie funkcje psychiczne i ruchowe, które uczestniczą w procesie czytania, oraz ich współdziałanie, b) kinezyterapię - usprawniającą motorykę, c) logoterapię - rozwijającą mowę i terapię logopedyczną - usprawniającą wymowę, d) terapię psychodydaktyczną - ćwiczenie czynności nabytych w toku nauczania, np. czytania, e) resocjalizację - korygującą zachowania społeczne dziecka nieprzystosowanego społecznie, f) psychoterapię - leczącą zaburzenia emocjonalne.
Ze względu na sposób oddziaływania na dziecko, a więc metody i techniki terapii, możemy rozróżnić: a) terapię medyczną - leczenie na drodze medycznej, biologicznej przez bezpośrednie oddziaływanie środków farmakologicznych na układ nerwowy, b) terapię psychologiczną, inaczej psychoterapię - leczenie na drodze psychologicznej metodami tzw.
psychokorekcyjnymi, c) terapię pedagogiczną - oddziaływanie lecznicze metodami
pedagogicznymi.
Z uwagi na to, że podręcznik ten adresowany jest do nauczycieli, zatrzymamy się dłużej nad omówieniem terapii pedagogicznej. Terapia pedagogiczna to zespół zabiegów i oddziaływań pedago
gicznych o charakterze leczniczym. Terapia pedagogiczna jest domeną działalności specjalnie przygotowanego pedagoga (nauczyciela). Przedmiotem terapii są dzieci z niewielkimi zaburzeniami rozwoju psychoruchowego.
Terapia pedagogiczna 1 opiera się na następujących założeniach: a) najwłaściwsze warunki rozwoju dziecka znajdują się na terenie domu rodzinnego i szkoły, b) jedynie skuteczna i sensowna jest odpowiednio wczesna diagnoza i terapia, c) podstawą terapii są wyniki 1 H. Izdebska Terapia pedagogiczna. W: Poradnictwo wychowawczo-zawodowe (pod red. W.
Brejrlaka). Warszawa 1980 WSiP, s. 136.
dań lekarskich i psychologicznych oraz obserwacji pedagogicznych, ~~ terapię mogą proW
adzić jedynie przygotowani do tego nauczyciele
pomocą odpowiednich metod, przy zachowaniu odpowiednich wa~Ców (nauczyciel-
terapeuta).
___~: Celem terapii jest aktualizacja najwyższych możliwości dzieci
1z
zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa, zachęcanie do dzia
~llości, do doświadczeń,
dostarczanie bodźców stymulujących roz
31
j zaburzonych struktur i funkcji (korekcja) lub wytworzenie struk~~' i funkcji zastępczych (kompensacja).
V° W systemie terapii pedagogicznej obowiązują te same podsta ~PWe zasady
pedagogiczne, co w normalnym procesie dydaktycz
-Wychowawczym. Są one
następujące: a) 'Indywidualne dostoso
_ llie metod i środków do rodza ju zaburzeń, poziomu zaburzonych
_ akcji oraz
do ogólnego rozwoju umysłowego. Oznacza to m.in.,
~c~ziom trudności zadania i tempo
pracy muszą być dostosowane
~ potrzeb i możliwości dziecka, że program terapii powinien być rscowywany dla każdego dziecka z uwzględnieniem wskazań płyeych z badań diagnostycznych itd.; b) Łączenie usprawniania zalzonej funkcji ze stymulacją funkcji nie zaburzonej w celu wyprzenia struktur kompensacyjnych (ćwiczenia korekcyjno-kompenyjne); c) Systematyczne stopniowanie
trudności ćwiczeń; d) Takie teranie ćwiczeń, by każde następne zadanie było ciekawsze, weurznie bardziej satysfakcjonujące od poprzednich. Z tym postum wiąże się uatrakcyjnianie zajęć, które niejednokrotnie powinmieć charakter zbliżony do zabawy, szczególnie w pracy z dziećw wieku przedszkolnym. Przede wszystkim jednak obowiązuje da nagradzania nie tylko wszystkich pozytywnych form zachoia i sukcesów, ale każdego wysiłku, nawet gdy
początkowo nie ynosi oczekiwanych efektów ("nagradzanie za dobre chęci"); e) Za'eganie popełnianiu błędów przez dzieci przez umiejętne wcześ~sze przygotowanie i właściwą pomoc. Postulat ten można by pozyć o wskazanie, aby wdrażać dzieci do samokontroli i samodziel~i; f) Doprowadzanie zaczętej pracy do końca (ńie za W szelką cenę, zez
zastosowanie ćwiczeń uzupełniających, ułatwiających lub sty
-lujących motywację; g) Zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeń
a (nie
ośmieszać, nie dyskwalifikować, nie oceniać negatywnie ~e poniżać, nie ranić godności dziecka). Realizacja tej zasady jest Warunkowana postawą terapeuty wobec dziecka i własnych czynno
~wychologia Kliniczna 32
ści zawodowych. Wytworzenie warunków sprzyjających uczeniu się wymaga atmosfery
akceptacji, pogody, pobudzania zainteresowania, podkreślania wszelkich przejawów postępu i sukcesu, eliminowania frustracji. Postawa terapeuty musi być nacechowana optymizmem pedagogicznym; h) Rozsądne dawkowanie bodźców I. Do tych postulatów można by dodać: przestrzeganie jednolitego systemu postępowania wobec dziecka w domu i w przedszkolu, a 32
więc współdziałanie terapeuty, rodziców, nauczycieli w procesie korekcyjno-wychowawczym.
Omawiając organizację terapii pedagogicznej H. Izdebska podkreśla, że jest ona "[...]
nieodłącznym elementem pracy wychowawczej i dydaktycznej placówek oświatowo-
wychowawczych, a w szczególności placówek wychowania przedszkolnego i szkół, i