Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Czajkowski);
powieœæ historyczna (H. Rzewuski, Z. Kaczkowski, J.I. Kraszewski), wspó³czesna (J. Korzeniowski, N. ¯michowska, tak¿e Kraszewski), psychologiczna (J.W. Goethe), spo³eczna (G. Sand), fantastyczna (tak¿e nowela – E.A. Poe);
gawêda (W. Pol i W. Syrokomla);
komedia obyczajowa (A. Fredro);
ballada (A. Mickiewicz);
powieϾ poetycka (A. Mickiewicz, A.S. Puszkin).
Charakterystyczne cechy stylu
Romantyzm nie ma cech odrêbnego stylu, jest rozumiany raczej jako wyraz postawy œwiatopogl¹dowej, artystycznej i uczuciowej. Znamionuje go pojmowanie sztuki jako przejawu odrêbnoœci cywilizacyjnych, narodowych i osobowych oraz jako ekspresji prze¿yæ wewnêtrznych twórcy, wyolbrzymienie roli sztuki, artysty i doznania estetycznego, wybuja³y indywidualizm i subiektywizm, odrzucenie przekonania o racjonalnym charakterze twórczoœci artystycznej, zwrot ku poznaniu intuicyjnemu i twórczej roli wyobraŸni. Postawa ta zaowocowa³a zarówno ogromnym rozszerzeniem repertuaru tematycznego wyobra¿eñ, jak te¿ ró¿norodnoœci¹ form artystycznych. ród³ami nowych tematów sta³y siê mitologie celtycko-germañskie (Pieœñ o Nibelungach, Pieœñ Osjana), poezja nieklasyczna (Dante, W. Szekspir, J. Milton) i wspó³czesna (J.W. Goethe, G. Byron), ludowe podania, narodowe legendy.
Malarstwo. Swoboda tematyczna znalaz³a upust w wyobra¿eniach fantastycznych, nie skrêpowanych tradycyjnymi ramami ikonograficznymi. Skodyfikowany jêzyk alegoryczno-symboliczny zast¹pi³o dzia³anie emocjonalnym nastrojem albo indywidualna, czêsto ezoteryczna symbolika. Potrzeba odwo³ywania siê do przesz³oœci zrodzi³a wielk¹ popularnoœæ malarstwa historycznego, zw³. podejmuj¹cego w¹tki narodowe, zarówno o anegdotycznym, jak historiozoficznym charakterze. Kult natury nada³ now¹ rangê malarstwu pejza¿owemu, zyskuj¹cemu w twórczoœci panteistycznie nastrojonych romantyków niemieckich wymiar sakralny, ale przybieraj¹cemu te¿ charakter udramatyzowanej wizji lub przyrodniczej obserwacji. Wobec braku jednolitoœci stylowej terminem romantyzmu okreœla siê wiele nurtów malarskich i indywidualnych dokonañ.
Architektura i rzeŸba. W odniesieniu do architektury termin romantyzmu jest stosowany wobec niektórych malowniczych, na ogó³ nieregularnych budowli epoki historyzmu, zw³. neogotyckie (rezydencje w formie zamków, zameczków, willi w³oskich, pawilony parkowe). Typowym wyrazem idei romantyzmu by³y stylizowane naturalne za³o¿enia ogrodowe (park krajobrazowy), z budowlami lub ich ruinami w ró¿nych stylach historycznych i egzotycznych. W rzeŸbie znamion romantyzmu upatruje siê w dziele artystów podejmuj¹cych typow¹ romantyczn¹ tematykê i operuj¹cych dynamiczn¹, nie klasycyzuj¹c¹ form¹ (F. Rude).
2.
Bunt romantyczny :
Jest to bunt wyra¿aj¹cy siê w wielu dziedzinach :
- ideologii (przeciw feudalnemu ustrojowi, magnaterii )
- estetyki (przeciw estetyce poprzedniej epoki)
- obyczjowoœci (nowe stroje, fryzury)
Od koñca wieku XVIII pogl¹dy i uczucia ludzi w ca³ej Europie ulega³y gwa³townym przemianom. By³y one skutkiem wielkich wydarzeñ historycznych oraz szybkiego rozwoju nauk. Dotychczasowy porz¹dek œwiata zosta³ przewrócony do góry nogami - nie mo¿na przewidzieæ przysz³oœci (krwawa rewolucja we Francji, wojny Napoleona), rozpad³a siê wiara we wszechmoc ludzkiego rozumu (racjonaliœci z oœwiecenia byli bezradni wobec widocznych klêsk historycznych). Jedynym wyjœciem wobec zawiedzionych nadziei osiemnastowiecznych filozofów by³o nowe, romantyczne spojrzenie na œwiat, które obali dawne regu³y i sposoby poznawania œwiata.
Tote¿ m³odzi w ca³ej Europie zbuntowali siê przeciw zacieœnianiu horyzontów umys³owych cz³owieka do granic wyznaczonych przez poprzednie pokolenie. Zbuntowali siê przeciw wszelkim zakazom, w ¿yciu i sztuce. Dawali temu wyraz ³ami¹c zasady obyczajowe, pisz¹c namiêtnie o mi³oœci i rozpaczy, domagaj¹c siê pe³nej swobody dla myœli. Interesowa³ ich nieskoñczony, ogromny œwiat. Chcieli wyobraŸni¹ ogarn¹æ to, czego nie zdo³a³a wyjaœniæ nauka. Stawiali mnóstwo pytañ, nie zra¿aj¹c siê tym, ¿e nie potrafi¹ znaleŸæ jednoznacznych