Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Jest to w�a�ciwie to samo zagadnienie, jednak�e rozpatrywane przez pryzmat w�asnej rodziny. Chodzi o stwierdzenie, czy katolicy w �rodowisku uprzemys�owionym t� ewentualno�� aprobuj� czy te� odrzucaj�. Przypuszcza si� bowiem, �e wraz ze wzrostem urbanizacji katolicy maj� tendencj� do coraz bardziej marginalnego traktowania ksi�dza w stosunku do warto�ci uznanych za wa�ne w spo�ecze�stwie9. Oznacza to, �e
' Por. von Deschwanden. Eine Rollenanalyse s. 152.
156
jakkolwiek dostrzegaj� oni potrzeb� ksi�dza w spo�ecze�stwie, to jednak mog� zdradza� tendencj� do izolowania si� od niego, w tym przypadku przez dystans w kr�gu w�asnej rodziny.
Tabelal
CH�� POSIADANIA KSI�DZA W RODZINIE (w %)
Ksi�dz w rodzinie:
1969
1979
po��dany niepo��dany brak zdania brak odpowiedzi
59,8 8,3 26,8 5,1
66,3 12,8 20,0 0,9
Og�em
100,0
100,0
Okazuje si�, �e wska�nik dotycz�cy ch�ci posiadania ksi�dza w rodzinie nie jest wysoki w por�wnaniu z �rodowiskiem wiejskim10, cho� pozytywnie trzeba odnotowa� jego wzrost o 6,5%. Wydaje si� jednak, �e bardziej znacz�cy jest tutaj wska�nik dotycz�cy zdecydowanie negatywnego stanowiska respondent�w co do posiadania ksi�dza w rodzinie, a ten wzr�s� o 4,5%. Informacje te wskazuj� na rodz�cy si� dystans wobec ksi�dza, a po�rednio na spadek autorytetu ksi�dza w �rodowisku uprzemys�owionym. Istnieje bowiem znaczny rozd�wi�k pomi�dzy zapotrzebowaniem na pos�ug� ksi�dza a ch�ci� posiadania go w rodzinie. To ostatnie wydaje si� zrozumia�e na tle szerokich mo�liwo�ci awansu spo�ecznego, wyboru zawod�w i zapewnienia dzieciom przez rodzic�w kariery poza kap�a�stwem.
Interesuj�ce jest, �e spo�r�d respondent�w opowiadaj�cych si� za posiadaniem ksi�dza w rodzinie tylko oko�o po�owa podaje motywy rodzinno-re-ligijne, pozostali za� wysuwaj� motywy presti�owe i materialne. Z wielu wypowiedzi odnotowanych w kwestionariuszach wywiadu wynika, �e mimo religijnych motyw�w dominuje tradycyjne i powierzchowne podej�cie do kap�a�stwa. Respondenci zwracaj� wi�ksz� uwag� na potrzeby w�asne i potrzeby ich rodzin ni� na potrzeby og�lnoko�cielne i misyjne. Niemniej tradycja i presti� zwi�zane z kap�a�stwem s� do�� powszechne. Ci, kt�rzy nie chc� mie� ksi�dza w swojej rodzinie, przytaczaj� r�ne motywy, takie, jak ci�ka praca ksi�dza, ci�kie �ycie, trudna sytuacja polityczna, obawa czy ksi�dz podo�a stoj�cym przed nim zadaniom we wsp�czesnym �wiecie, l�k przed samotno�ci� itp. Analiza tego typu wypowiedzi wskazuje na fakt, �e
10 Nawet w rejonie wiejskim Pu�aw wska�nik ten wynosi 85 proc. (W. Piwowarski. Religijno�� wiejska w warunkach urbanizacji. Studium socjologiczne. Warszawa 1971 s. 281).
157
I
postawy respondent�w niekoniecznie s� negatywne w stosunku do instytucji kap�a�stwa. S� one raczej przejawem swoistego realizmu.
Warto zaznaczy�, �e wed�ug bada� A. Sarapaty nad presti�em spo�ecznym, zrealizowanych na pr�bie reprezentatywnej w�r�d mieszka�c�w Warszawy, ksi�dz wed�ug kryterium powa�ania znalaz� si� na 12 miejscu spo�r�d 29 wymienionych zawod�w11. Ten sam autor ustali�, �e pod wzgl�dem presti�u w �rodowisku wsi p�ockiej ksi�dz znalaz� si� na 9 miejscu w�r�d 16 wymienionych zawod�w12. W hierarchii za� wyboru zawod�w atrakcyjnych dla syna w�r�d 14 wymienionych zawod�w ksi�dz znalaz� si� na 9 miejscu przed sprzedawc�, kierowc� ci��ar�wki, krawcem, robotnikiem budowlanym i indywidualnym rolnikiem13. Trzeba tu podkre�li�, �e we wsi p�ockiej presti� ksi�dza nie jest wysoki, m.in. ze wzgl�du na wp�ywy mariawit�w. Przeci�tne wska�niki dla �rodowiska wiejskiego w Polsce s� wy�sze. Tak np. w 1973 r. 29% mieszka�c�w wsi polskiej przyzna�o ksi�dzu bardzo du�y presti� w spo�ecze�stwie, 39% - du�y, 23% - przeci�tny, 7% - ma�y i 2% -bardzo ma�y14. Celowo przytoczono tutaj informacj� z �rodowiska wiejskiego i miejskiego, by wskaza� na r�nic� mi�dzy nimi, a przez to na pewn� tendencj� przemian polegaj�c� na spadku atrakcyjno�ci "zawodu" ksi�dza jako pewnej kariery �yciowej.