Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
pokonała wojska królewskie, samego króla Karola I biorąc do niewoli. Nowo uformowany, Kadłubowy parlament (bez izby lordów) wytoczył mu proces o zdradę państwa i skazał na śmierć, jako “tyrana”. Po czym 30 stycznia 1649 r. Anglia proklamowana została republiką parlamentarną.
Po podporządkowaniu sobie parlamentu, Cromwell, jako niekoronowany władca państwa, rozpoczął
podboje sąsiednich krajów. Pierwsza zaanektowana została w 1649 r. Irlandia, gdzie protestanckie wojska angielskie krwawo stłumiły wszelki opór katolickiej ludności. W następnych dwóch latach, po pokonaniu w kilku bitwach wojsk Szkocji, również ten kraj przyłączony został do Anglii. Kolejne zwycięstwo odniosła flota angielska w wojnie morskiej ze Zjednoczonymi Prowincjami Niderlandów (Holandią), uzyskując wyeliminowanie statków holenderskich z pośrednictwa w handlu zamorskim Anglii.
A handel zamorski dla Anglii znaczył coraz więcej. Rozszerzał się szybko w związku z ciągłym powiększaniem się posiadłości kolonialnych Anglii. W 1607 r. na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej powstała kolonia Wirginia, która w ciągu stulecia rozrosła się do 13 kolonii. W regionie wysp karaibskich angielskimi stały się wyspy Bermudy (1612), Barbados (1625), Jamajka (1655). Utworzona w 1600 r., pod 117
patronatem królowej, Kompania Wschodnioindyjska, spółka kupiecka do prowadzenia handlu zamorskiego, pod koniec XVII w. była wielką potęgą gospodarczą. Dysponując wielkimi uprawnieniami, kapitałami, a nawet własnym wojskiem, zdobyła dla Anglii największe miasta portowe Półwyspu Indyjskiego: Bombaj, Madras i Kalkutę.
W 1653 r. Cromwell przyjął tytuł Lorda Protektora (opiekuna) i wprowadził w Anglii dyktaturę wojskową, rozwiązując parlament oraz tworząc administracyjne okręgi wojskowe w państwie. W polityce zagranicznej nadal sprzyjało mu szczęście i również sojusz wojskowy z Francją Ludwika XIV zakończył się zwycięstwem nad konkurencyjną Hiszpanią. W ten sposób Anglia, za panowania Oliviera Cromwella, stała się pierwszorzędnym mocarstwem europejskim.
W swych rządach wewnątrz kraju Cromwell realizował surowe zasady purytanizmu. Zlikwidowano teatry, kabarety, wyścigi konne i karczmy oraz zakazane zostało pijaństwo, bluźnierstwo, niemoralne zachowywanie się, pojedynki, rozrywka w niedzielę itp. Za nieprzestrzeganie tych zasad groziły surowe kary, wymierzane przez specjalne lokalne milicje.
Po śmierci Cromwella w 1658 r. ten purytański ład społeczny rozpadł się w krótkim czasie.
Restaurowana też została władza Stuartów. Tron królewski przypadł Karolowi II (1660-85), synowi Karola I.
Lata jego panowania naznaczone były dwoma klęskami żywiołowymi, to jest epidemią dżumy w Londynie w 1665 r., w wyniku której zmarło 70 tysięcy ludzi i wielkim pożarem, jaki strawił większą część śródmieścia półmilionowego Londynu. Anglia prowadziła też trzy kilkuletnie wojny morskie z Holandią. Dotyczyły one wzajemnej rywalizacji w handlu światowym i posiadłości kolonialnych w Ameryce (Nowy Amsterdam, Gujana Holenderska). Nie przeszkodziły one jednakże w zawarciu później wspólnego sojuszu przeciwko Francji, gdy pod koniec XVII stulecia stała się ona pod tym względem groźnym konkurentem dla obu państw.
Jednakże najważniejszymi problemami, zaprzątającymi Karola II, były podział władzy między królem i parlamentem oraz antagonizmy między katolikami i anglikanami. Przejawiły się one w przyjęciu deklaracji o ograniczeniu władzy królewskiej, gwarancji wolności osobistej, zastrzeżeniu urzędów państwowych dla anglikanów oraz powstaniu dwóch przeciwstawnych sobie partii politycznych wigów i torysów, które stanowiły jakby prawzór dla późniejszego ustroju demokracji parlamentarnych.
Po śmierci Karola II królem Anglii został jego brat Jakub II (1685-88). Był on katolikiem i starał się przywrócić równouprawnienia dla katolików. Spotkało się to z kontrakcją republikańskiego społeczeństwa protestanckiego, zwieńczoną krótką, bezkrwawą rewolucją, tak zwaną “Wspaniałą rewolucją”. W jej wyniku król uciekł do Francji, a koronę angielską ofiarowano córce Jakuba II Marii i jej mężowi, namiestnikowi Holandii, Wilhelmowi III Orańskiemu (1689-1702). Przy utrzymaniu instytucji królestwa, władza w Anglii została odtąd zdominowana przez dwuizbowy parlament. Uchwalił on w 1689 r. tzw. Deklarację Praw o podatkach, wolności słowa, likwidacji stałej armii oraz wprowadzającą podział władzy na ustawodawczą i wykonawczą. Z państwa absolutystycznego Anglia stała się w ten sposób monarchią konstytucyjną. Ustrój ten utrzymuje się do dzisiaj.
Hiszpania i Zjednoczone Prowincje Niderlandzkie (Holandia). Po śmierci w 1598 r. króla Filipa II, w Hiszpanii nastąpiło osłabienie władzy centralnej, natomiast wzrosła znacznie liczebność i znaczenie szlachty hiszpańskiej, która otrzymała rozliczne przywileje ekonomiczne. W 1609 r. nowy król Filip III (1598-1621) zawarł 12-letni rozejm w wojnie z Niderlandami, które walczyły o swą niepodległość.