Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
D¹¿enie do
integracji gospodarczej opanowa³o afrykañskie myœlenie o rozwoju i dysku-
sje na konferencjach miêdzyrz¹dowych. Mno¿¹ siê programy integracji re-
gionalnej, przynosz¹c jednak zaledwie ograniczone osi¹gniêcia w praktyce.
Brak powodzenia w realizacji poszczególnych planów integracji regionalnej
nie powstrzyma³ wszak¿e afrykañskich szefów pañstw od utworzenia w 2001 r.
Unii Afrykañskiej.
Wiêkszoœæ afrykañskich planów integracji regionalnej realizuje model
regionalizmu „zamkniêtego”, d¹¿¹cego do oddzielenia siê barierami handlo-
wymi od reszty œwiata. Pomimo rozmno¿enia w latach szeœædziesi¹tych re-
gionalnych programów integracji handel wewn¹trzafrykañski stanowi zaled-
wie 10% ca³kowitego handlu zagranicznego Afryki. Zwrócona do wewn¹trz
regionalna integracja gospodarcza w Czarnej Afryce nie spe³ni³a zatem po-
k³adanych w niej nadziei (World Bank 2000, Oyejide i in. 1998).
Obecnie Afryka coraz bardziej anga¿uje siê w ideê otwartej, regionalnej
integracji gospodarczej. Prezydent Senegalu Abdoulaye Wade (2001) twier-
dzi w swym Planie Omega:
„W czasach gdy finansowe rynki ulegaj¹ globalizacji, a zagraniczne
inwestycje bezpoœrednie rozwijaj¹ siê skokowo, zarówno sieci powi¹-
zañ produkcyjnych, jak i handel towarami i us³ugami nabiera skali po-
nadnarodowej, Afryka musi w³¹czyæ siê w nowy, globalny porz¹dek
gospodarczy. Globalizacja stanowi wielkie wyzwanie, któremu nale¿y
stawiæ czo³a z globaln¹ i ca³oœciow¹ wizj¹ rozwoju Afryki, który przy-
spieszy zrównowa¿ony wzrost gospodarczy pañstw afrykañskich w per-
spektywie integracji regionalnej”.
~ $' ~
N G U Y U R U H.I. L IPU MBA
[ TA N Z A N I A]
G³ówn¹ przeszkodê dla otwartej integracji regionalnej stanowi s³aboœæ
infrastruktury krajowej i miêdzynarodowej w krajach afrykañskich. W doku-
mencie programowym Nowego Partnerstwa na rzecz Rozwoju Afryki (New
Partnership for African Development – NEPAD) stwierdza siê:
„Je¿eli problemowi rozwoju infrastruktury nie stawi siê czo³a w spo-
sób planowy – to znaczy powi¹zany z rozwojem regionalnym – proce-
su odnowy kontynentu nie da siê uruchomiæ. Dlatego te¿ wzywa siê
wspólnotê miêdzynarodow¹ do udzielenia wsparcia Afryce w przyspie-
szeniu rozwoju infrastruktury”.
Skutecznoœæ planów integracji regionalnej wymaga, by poszczególne
systemy polityczne wspólnie zmierza³y w kierunku demokratycznych zasad
sprawowania w³adzy oraz dysponowa³y legitymizacj¹ ze strony swych spo-
³ecznoœci. Unia Afrykañska pod wieloma wzglêdami korzysta ze wzoru Unii
Europejskiej. Afrykañscy przywódcy powinni powa¿nie zastanowiæ siê nad
faktem, ¿e „model integracji wdra¿any przez Europê od samego pocz¹tku
wykracza³ poza sam¹ sferê gospodarcz¹. Do chwili obecnej w jego ramach
dokona³a siê znacz¹ca integracja polityczna i prawna – jest bezpoœrednio wy-
bierany Parlament, Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci oraz wspólna archi-
tektura ustawowa i regulacyjna o objêtoœci ponad 80.000 stron” (Rodrik 2001b).
Prawid³owe zasady sprawowania w³adzy
Praworz¹dnoœæ okreœla zakres, w jakim instytucjonalne rozwi¹zania da-
nego kraju rzeczywiœcie gwarantuj¹ realizacjê w praktyce miejscowych praw,
ochronê bezpieczeñstwa i w³asnoœci jednostki, rozstrzyganie sporów oraz upo-
rz¹dkowany, choæ niekoniecznie demokratyczny tryb przekazywania w³adzy.
W wielu pañstwach afrykañskich brakuje stabilnoœci politycznej i praworz¹d-
noœci. Ta ostatnia zaœ ma wp³yw zarówno na poziom inwestycji, jak i na
efektywnoœæ wykorzystania istniej¹cych zasobów kapita³u i si³y roboczej.
Afrykañscy przywódcy zaczynaj¹ coraz bardziej doceniaæ – przynajmniej
w ustnych deklaracjach – wagê dobrych zasad kierowania pañstwem. W do-
kumencie programowym o Nowym Partnerstwie na rzecz Rozwoju Afryki
stwierdzaj¹:
„Powszechnie uznaje siê obecnie, ¿e rozwój jest niemo¿liwy w sytu-
acji braku prawdziwej demokracji, poszanowania praw cz³owieka, po-
~ % ~
Globalizacja a rozwój gospodarczy: czy Czarna Afr yka potrafi unikn¹æ marginalizacji?
1 1 1