Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Przedzierał się przez druty.

— Amables! — ktoś krzyknął do niego. — Teraz jest wojna,
człowieku.

— Tak mi się zaczyna wydawać — powiedział Andres.

— Co on gada?

Andres znowu usłyszał szczęknięcie zamka.

— Nic! — krzyknął. — Nic nie gadam. Nie strzelajcie, póki
nie przejdę przez te pieprzone druty.

— Nie pyskuj na nasze druty! — ktoś krzyknął. — Bo
dostaniesz granatem.

— Quiero decir, que buena alambrada!2 — zawołał Andres. —
Co to za piękne druty! Przez Boga w latrynie, jakie ładne druty!
Zaraz będę przy was, bracia.

— Rzuć w niego granatem — usłyszał znowu ten sam głos. —

2 (hiszp.) — Chcę powiedzieć, jakie piękne druty!

458

ERNEST HEMINGWAY

Powiadam ci, że to najmądrzejszy sposób załatwienia całej

sprawy.

— Bracia — powiedział Andres. Był zlany potem i wiedział, że
zwolennik granatu może nim rzucić każdej chwili. — Ja nie jestem
ważny.

— A, wierzę — odparł ten od granatu.

— Macie rację — rzekł Andres. Przedostawał się ostrożnie
przez trzeci pas zasieków i był już bardzo blisko okopu. — Ja w
ogóle się nie liczę. Ale sprawa jest poważna. Muy, muy seria3.

— Nie ma nic poważniejszego niż wolność! — zawołał ten od
granatu. — Uważasz, że jest coś ważniejszego niż wolność? —
spytał zaczepnie.

— Nie, człowieku — odparł z ulgą Andres. Wiedział już, że
ma przed sobą tych wariatów z czerwono-czarnymi szalikami. —
Viva la Libertad!

— Viva la FAI!* Viva la CNT!5 — odkrzyknęli mu z okopu.
— Viva el anarco-sindicalismo i wolność!

— Viva nosotros! — zawołał Andres. — Niech żyjemy my
sami!

3 (hiszp.) — Bardzo, bardzo poważna.

4 FAI (Federación Anarquista Ibericd) — Iberyjska Federacja Anar-
chistyczna; założone w 1927 r. tajne stowarzyszenie anarchistów, sprawu-
jące kontrolę nad ruchem syndykalistycznym w imię czystości rewolucyj-
nych ideałów anarchistycznych. Wśród tych jednym z kluczowych był
komunizm wolnościowy (comunismo Ubertario). Członkowie FAI zobo-
wiązani byli do należenia do CNT jako właściwej centrali związkowej, aby
w ten sposób wywierać wpływ na nią, nie mieszając się oficjalnie do spraw
związkowych. Do FAI należeli czołowi działacze anarchistyczni z całego
kraju w ilości ok. 10 tysięcy. W sierpniu 1936 r. w Barcelonie FAI
wystąpiła z hasłem „dyscypliny niezdyscyplinowania" („chaosu zorgani-
zowanego"), które wypisywano na murach.

5 CNT (Confederación Nacional del Trabajo) — Krajowa Konfedera-
cja Pracy; założona w 1910 r. centrala związkowa, która wyłoniła się z
wcześniejszej Solidaridad Obrera (Solidarność Robotnicza). CNT działa-
ła przez syndykaty, celem jej był anarchizm. Syndykaty należące do CNT
były związkami lokalnymi nie zaś ogólnokrajowymi związkami zawodo-
wymi. ·

459

KOMU BIJE DZWON

— To nasz współwyznawca — powiedział ten od granatu. —
A ja mogłem go tym zabić.

Patrzał na trzymany w ręku granat i był głęboko wzruszony,
gdy Andres przełaził przez nasyp okopu. Chwycił Andresa w
objęcia ciągle trzymając granat w ręku, tak że oparł mu go o
łopatkę, i ucałował chłopca w oba policzki.

— Rad jestem, że ci się nic nie stało, bracie — powiedział. —
Bardzom rad.

— Gdzie wasz oficer? — zapytał Andres.

— Ja tu dowodzę — odezwał się jakiś mężczyzna. — Pokaż mi
swoje papiery.

Zabrał je do ziemianki i obejrzał przy świecy. Był tam złożony
kwadracik jedwabiu w barwach Republiki, z pieczęcią SIM-u
pośrodku. Dalej salvoconducio czyli przepustka, na której było
nazwisko Andresa, jego wiek, wzrost, miejsce urodzenia i zadanie,
a którą wypisał Robert Jordan na kartce z notesu i opieczętował
gumowym stemplem SIM-u, wreszcie cztery złożone kartki
zawierające meldunek dla Golza, obwiązane sznurkiem i zapie-
czętowane woskiem, na którym odciśnięta była metalowa piecząt-