Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.
Przy takiej perspektywie, całkowicie odpowiedzialne wyrażanie uczuć po˝
zytywnych mogłoby mieć miejsce rzadko i pewnie wobec nielicznych osób w
naszym życiu.
Na szczęście istnieje wiele różnych odmian uczuć pozytywnych i wiele
trafnych wyrażeń dla ich określania, które - swobodnie stosowane - mogą
pomóc nam dokładnie poinformować otoczenie o tym co i w jakim stopniu
budzi naszą pozytywną reakcję. Oto przykładowa lista takich wyrażeń:
-Podobało mi się to, co powiedziałeś czy zrobiłeś.
-Mam do ciebie zaufanie.
-Lubię z tobą rozmawiać.
-Było mi przyjemnie spędzić ten czas z tobą.
-Lubię sposób, w jaki mnie słuchasz.
-Jestem zachwycona twoim prezentem i bardzo wdzięczna, że zadałeś sobie
tyle trudu.
-Czuję się przy tobie bezpiecznie.
-Interesujesz mnie.
-Przyciągasz moją uwagę.
-To co mi powiedziałeś, sprawiło mi wielką przyjemność.
-Podoba mi się sposób, w jaki się ubierasz.
-Świetnie się czuję w twoim towarzystwie.
-Pociągasz mnie.
-Chciałabym mieć okazję, by częściej się z tobą widywać.
-Kocham cię.
-Zależy mi na tobie.
-Ucieszyłam się, że pani to powiedziała. Zrobiła pani to, na co ja nie
miałam odwagi. Podziwiam panią.
-Jestem pełna szacunku dla twojej postawy w tej trudnej sytuacji.
-Było mi bardzo przyjemnie, że zrobiła pani specjalnie na moją cześć to
świetne ciasto.
-Chciałam pani podziękować.
Większość ludzi ma tendencję do powtarzania zachowań, za które obdarzo˝
no je pozytywnymi uczuciami.
Podejmowanie inicjatywy wyrażania swoich pozytywnych uczuć i opinii w
sytuacjach, w których nic nas do tego nie zmusza, stanowi naszą dobrowo˝
lną składkę na rzecz tego, aby świat był bardziej taki jaki chcielibyśmy
mieć.
Wykład 9
Zakłopotanie
Wiele osób stara się unikać sytuacji, w których mogą być narażone na
przeżywanie zakłopotania. Najczęstszą reakcją na zakłopotanie jest chęć
uniknięcia go. Ludzie, którzy już czują się zakłopotani, zwykle starają
się to ukrywać.
Zakłopotanie to mieszanina dezorientacji co do tego jak się zachować i
zawstydzenia. Zawstydzenie wiąże się z koncentracją na obrazie własnej
osoby w oczach innych i obawą, że obraz ten wypada negatywnie.
Asertywna reakcja na własne zakłopotanie oznacza - przede wszystkim -
wyrażenie go, a nie ucieczkę. Wyrażeniu zakłopotania mogą służyć takie
zdania:
-Jestem zakłopotany tą sytuacją.
-Nie wiem co powiedzieć w tej sytuacji.
-Mam kłopot ze znalezieniem właściwej odpowiedzi na twoje pytanie. Jest
ono dla mnie kłopotliwe.
-Czuję się niezbyt dobrze w tej sytuacji, gdyż nie wiem jak się zacho˝
wać.
Zakłopotanie jest wyrażane w naturalny sposób przez reakcje ciała - ru˝
mieńce, pocenie się, zmianę tonu głosu itd. Trudno je kontrolować, a im
bardziej ludzie obawiają się ich wystąpienia, tym łatwiej one występują.
Jeżeli jednak pragniesz wyrazić odczuwane przez siebie zakłopotanie,
wówczas wszystkie reakcje twojego ciała będą pomocą, a nie przeszkodą w
tym zamierzeniu.
Dlatego też odczuwając gorąco na policzkach, nie przerazisz się, że
ktoś odkryje twoje zakłopotanie - przeciwnie, możesz nawet doznać satys˝
fakcji, że dzięki temu twój stan będzie czytelniejszy. Tę nowa reakcję
możesz wyrazić zdaniem:
-Zakłopotanie jest naturalną reakcją człowieka, w sytuacji gdy nie jest
pewny jak się zachować. Mam prawo do bycia zakłopotanym.
Zaakceptowanie swojego zakłopotania i zgoda na uczynienie tego stanu
widocznym dla innych zmniejsza zwykle od razu intensywność zakłopotania.
Między innymi dlatego, że - paradoksalnie - znika dezorientacja.
Człowiek wie już bowiem co ma robić - ma okazać swoje zakłopotanie.
Pokazanie swojego wewnętrznego stanu, chwilowe skupienie na sobie, po˝
zwala też zwykle człowiekowi lepiej rozpoznać na co właściwie ma ochotę
w danej sytuacji, a zatem co właściwie ma zrobić.
To co najtrudniej przezwyciężyć w sytuacji zakłopotania, to własne po˝
czucie zawstydzenia. Człowiek wstydzi się samego siebie - obawia się, że
przez nieodpowiednie zachowanie okaże się nie taki, jaki powinien być.
Wyobraźmy sobie:
Rozmawiasz na poważny temat z kimś, kogo szanujesz za rozległą wiedzę.
W pewnym momencie ta osoba zadaje ci pytanie:
A czy nie uważasz, że ontogenetyczne podejście do tego problemu mogłoby
pozwolić na jego rozwiązanie?
Wyobraźmy sobie, że nie wiesz co znaczy "ontogenetyczny" i nie potra˝
fisz w związku z tym uczciwie odpowiedzieć na pytanie. Wstydzisz się je˝
dnak przyznać, że nie znasz tego słowa, gdyż nie chcesz, aby twój rozmó˝
wca pomyślał o tobie, że jesteś mało wykształcony. Dlatego jesteś zakło˝
potany - wstydzisz się i nie wiesz co w tej sytuacji zrobić.
Jeżeli ukryjesz swoje zakłopotanie, możesz odpowiedzieć:
-Tak, to chyba dobra myśl.
Znajdziesz się w fałszywej sytuacji, będziesz musiał kręcić i udawać -
kto wie jak długo jeszcze. Przestaniesz być sobą. Będziesz się wstydził
jeszcze bardziej.
Jeżeli uznasz, że lepiej narazić się na negatywną ocenę, niż odejść od
siebie, że masz prawo być sobą wraz z całą twoją wiedzą i niewiedzą,
wtedy możesz powiedzieć na przykład:
-Mam kłopot ze znalezieniem odpowiedzi na twoje pytanie, bo nie rozumiem
słowa "ontogenetyczny".
albo
-Czuję się zakłopotany, że nie umiem znaleźć odpowiedzi na twoje pytanie
ale nie rozumiem słowa "ontogenetyczny". Co to znaczy?
W kłopotliwej sytuacji jest więc taki moment, w którym stajesz jakby na
rozstaju dróg i decydujesz - czy wolisz być blisko siebie i swojego za˝
kłopotania, czy bliżej pożądanego obrazu w oczach innych.
Wykład 10
Wyrażanie gniewu
Gniew ma różne odcienie i stopnie natężenia - to złość, irytacja,
wściekłość, niechęć, niezadowolenie, furia, rozdrażnienie itd.
Gniew pełni dwie ważne funkcje - informacyjną i energetyczną. Sygnali˝
zuje człowiekowi, że na zewnątrz niego dzieje się coś niepożądanego i
dostarcza energii do zmiany tego stanu. W obu tych funkcjach, gniew jest
bezcennym darem człowieka. Problemy wiążą się dopiero ze sposobem jego
wyrażania.
Rozważmy trzy sposoby wyrażania gniewu: agresywny, pasywny i asertywny.
Agresywny sposób wyrażania gniewu polega na tym, że człowiek, dążąc do
zmiany niepożądanej sytuacji, podejmuje działania nastawione na znisz˝
czenie lub uszkodzenie (w sensie psychologicznym lub materialnym) obiek˝
tu wywołującego gniew.
Człowiek zachowujący się agresywnie pragnie nie tylko zmiany tego, co
mu przeszkadza, ale chce też w jakiejś mierze zadać ból drugiej osobie.
Aby to uczynić, narusza granice jej psychologicznego terytorium.
Zastrzeżenia do agresywnego sposobu wyrażania gniewu mają charakter nie
tylko moralny, ale i praktyczny. Agresja rodzi agresję i człowiek - za˝
miast załatwić swoją sprawę - może uwikłać się w walkę.
Pasywne wyrażanie gniewu polega na stłumieniu reakcji energetycznej.
Człowiek jest świadomy swojego niezadowolenia, przeżywa je wewnątrz sie˝
bie ale nie podejmuje otwartych działań dla zmiany niepożądanego, gnie˝
wającego go stanu spraw na zewnątrz.