Trzymałem się...

Ludzie pragną czasami się rozstawać, żeby móc tęsknić, czekać i cieszyć się z powrotem.

Dziękuję wam, towarzysze, nieszczęśni sa­mobójcy, dziękuję ci, Moszek, i tobie, nieznajomy kolego, któ­ry obracałeś za mnie korbę studni, dziękuję, Abramle, za go­rące kartofle, które dodały siły moim palcom i dłoniom. Dzię­kuję ci, narodzie mój! Dziękuję wszystkim zwłokom w rowach i wam, dzieci, które udusiłem własnymi rękami, aby wam oszczędzić śmierci pod zwałami wilgotnych trupów, dziękuję, że daliście mi wiarę w siebie i ciężarówkę, która mnie wiezie. Trzęsę się pod tobą, maszyno, niemiłosiernie, ale uczepiłem się ciebie mocno i nie ma siły, która by mnie oderwała. Śmia­ło, Marcin, śmiało, Mietek!
Jechaliśmy po gruzłowatym piasku z warkotem motoru i smakiem kurzu w ustach. Wreszcie ciężarówka zatrzymała
się. Dokoła rozległy się wrzaski, przekleństwa, jak zawsze podczas apelu. Usłyszałem stuk ich buciorów; widocznie ze­skoczyli na ziemię. Ale musiałem czekać. Chwytały mnie bo­lesne kurcze, ściągały mi mięśnie tak, że ledwie mogłem po­ruszać palcami, i gdyby nie dwa paski, które podtrzymywały mnie na wysokości szyi ł łydek, byłbym niewątpliwie spadł na ziemię. Wytrzymałem jednak. Słyszałem rozmowy i kroki koło ciężarówki, potem nagle ściemniło się i w obozie zapadła cisza. Czekałem jeszcze. Światła reflektorów omiatały zasieki; od czasu do czasu trzaskały drzwi któregoś baraku i jakieś głosy nawoływały po niemiecku. Rozluźniłem jeden z poprę­gów i osunąłem się na dół. Co za rozkosz dotykać ziemi, wy­ciągnąć się na tym piasku, który stał się grobem moich naj­bliższych, a mnie przyjmuje tak życzliwie! Przylgnąłem do tej ziemi całym ciałem, objąłem ją obolałymi ramionami, wtuli­łem w nią zdrętwiały kark. Wiedziałem, że muszę być ostroż­ny, więc znów uczepiłem się ciężarówki, opadając na ziemię tylko chwilami, gdy obawiałem się, że zacznę krzyczeć z bólu. Rozciągnąłem się właśnie na plecach, gdy usłyszałem nagle odgłos stąpania. Nie zdążyłbym już uczepić się podwozia; chwyciłem buteleczkę cyjanku, którą dostałem od Moszka, gotów podnieść ją do ust. Nie odwróciłem się nawet, oczeku­jąc błysku latarki, krzyku, strzału. Po chwili poczułem, że kładzie się koło mnie jakieś stworzenie: był to jeden z olbrzy­mich, płowych owczarków niemieckich; obwąchał mnie przy­jaźnie, a gdy go pogłaskałem, polizał mi dłoń. Pokręcił się trochę koło mnie, a potem, łagodny, życzliwy, odszedł w ci­chą noc, podczas gdy w wąskich korytarzach „fabryki", na które wychodziło pięcioro drzwi komór gazowych, jego kole­dzy, psy tej samej rasy, tresowane, by zabijać, rzucały się na ludzi i rozdzierały im podbrzusza. Ale kto był dziką bestią, człowiek czy pies? Z psa, tak jak z człowieka, można zrobić wszystko. Nie ma rasy ani nikczemnych ludzi, ani psów, ale są ludzie, którzy stali się oprawcami, i ci, którzy ich tego nauczyli. Może istnieją społeczeństwa, które produkują więcej ludobójców niż inne.
Gdy pies odszedł, pomyślałem, że może sprowadzić swoje­go pana, więc znów przywiązałem się do ciężarówki, ale po chwili odzyskałem spokój. Teraz musiałem już tylko czekać. Jeżeli ciężarówka ruszy, uczepię się jej, jeśli nie skorzystam z odpowiedniej chwili, z pierwszej sposobności.
Rano ochłodziło się. Nisko nad ziemią unosiła się lekka mgiełka, niczym dobra wróżka. Z wieżyczki obserwacyjnej rozległ się strzał, oddany z karabinu maszynowego w stronę dolnego obozu, tam gdzie była koparka, gdzie został Abramle i moi towarzysze z baraku. Gdyby ktoś w ogóle zauważył mo­ją nieobecność, to chyba tylko Abramle i na pewno długo nie zaprzątałby tym sobie głowy. Dla naszych katów nie mieliśmy numerów ani żadnych dokumentów, ani twarzy, byliśmy tru­pami, które jeszcze pracują, przedmiotami, które czasem krzyczą lub zabarwiają się na czerwono, gdy trafia je kula. Byliśmy niczym. Słyszałem zgrzyt koparki, najgłośniejszy, gdy szuflada zagłębiała się w pierwszą najtrudniejszą do od-sypania warstwę piachu: kopano nowe rowy; zaraz więźnio­wie ruszą do pracy, „klepsydry" wysuną się sami z szeregu, inni będą biec z obładowanymi noszami.